ชื่อเรื่อง การพัฒนาชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ผู้วิจัย นายอลงกต เรียนยอย
บทคัดย่อ
การพัฒนาชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ผู้วิจัยได้ดำเนินการตามกระบวนการวิจัยและพัฒนา (Research& Development) โดยแบ่งขั้นตอนการดำเนินงานเป็น 3 ขั้นตอนได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 การสร้างและหาประสิทธิภาพของการพัฒนาชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 แหล่งข้อมูลที่ใช้ในการตรวจสอบภาษาและความเหมาะสมของเวลา ได้คัดเลือกนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ปีการศึกษา 2558 จำนวน 9 คน เพื่อตรวจสอบความชัดเจนใน เรื่องของภาษาและความเหมาะสมของเวลาของชุดกิจกรรมการสอน แหล่งข้อมูลที่ใช้ในการประเมินความครอบคลุม และความเหมาะสมของชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ได้แก่ ครูผู้สอน วิชาวิทยาศาสตร์ ได้จากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จำนวน 30 คน แหล่งข้อมูล ที่ใช้ในการประเมินความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และความเป็นประโยชน์ของชุดกิจกรรม ได้แก่ ผู้เชี่ยวชาญที่ได้จากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยเลือกศึกษานิเทศก์ และครูผู้สอนวิทยาศาสตร์รวมจำนวน 5 คน แหล่งข้อมูลที่ใช้ในการหาประสิทธิภาพของชุดกิจกรรม ได้แก่ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนบ้านแม่ตะละ ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2558 จำนวน 18 คน เครื่องมือที่ใช้ได้แก่ 1) การพัฒนาชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 2) แบบประเมินความครอบคลุม และความเหมาะสมโดยครูผู้สอนมีลักษณะเป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ (Rating Scale) และ3) แบบประเมินความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และความเป็นประโยชน์ โดยผู้เชี่ยวชาญ มีลักษณะเป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ (Rating Scale) เก็บรวบรวมข้อมูลโดยผู้วิจัยดำเนินการจัดเก็บด้วยตนเอง ทุกรายการ วิเคราะห์ข้อมูล การตรวจสอบความชัดเจนด้านภาษาและความเหมาะสมด้านเวลาของ ชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ใช้การวิเคราะห์เนื้อหา ส่วนข้อมูลการประเมินชุดกิจกรรม การสอนวิชาวิทยาศาสตร์โดยครูผู้สอนและผู้เชี่ยวชาญ วิเคราะห์หาค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการหาประสิทธิภาพของชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ วิเคราะห์หาค่าเฉลี่ยและค่าร้อยละ ขั้นตอนที่ 2 การทดลองใช้ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 แหล่งข้อมูล ได้แก่ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2559 จำนวน 17 คน โดยใช้แผนการทดลองแบบ One Group, Pretest - Posttest Design เครื่องมือที่ใช้ได้แก่ 1) ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 2) แบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน มีลักษณะเป็นแบบเลือกตอบ 4 ตัวเลือก เก็บรวบรวมข้อมูลโดยทดสอบนักเรียนก่อนการจัดกิจกรรมในแต่ละชุดกิจกรรม และเก็บข้อมูลโดยการทดสอบหลังเรียนในแต่ละชุดกิจกรรม วิเคราะห์ข้อมูลโดย 1) วิเคราะห์ข้อมูลการทดสอบก่อนเรียน และหลังเรียน โดยหาค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ และคะแนนพัฒนาการของนักเรียน ทั้งภาพรวมและรายบุคคล 2) วิเคราะห์เปรียบเทียบความแตกต่างด้วย t-test โดยการใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สำเร็จรูปทั้งภาพรวม และรายชุดกิจกรรม 3) การวิเคราะห์ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน โดยหาค่าร้อยละ ขั้นตอนที่ 3 ประเมินผลการใช้ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 แหล่งข้อมูลที่ใช้ ได้แก่ นักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนบ้านแม่ตะละ ปีการศึกษา 2559 จำนวน 17 คน เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ 1) แบบประเมินการใช้ชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เป็นแบบประมาณค่า 5 ระดับ (Rating Scale) 2) แบบประเมินความพึงพอใจของนักเรียน เป็นแบบประมาณค่า 5 ระดับ (Rating Scale) เก็บรวบรวมข้อมูลจากนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โดย 1) การเก็บรวบรวมข้อมูลผลการประเมินการใช้ชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ผู้วิจัยจัดเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยตนเอง หลังจากเสร็จสิ้นการจัดการเรียนรู้แล้ว โดยให้นักเรียนประเมินตนเองในด้านความรู้ความเข้าใจ ด้านการปฏิบัติกิจกรรมของนักเรียน และด้านเอกสาร สื่อที่ใช้ ในการจัดกิจกรรม และ 2) การเก็บรวบรวมข้อมูลการประเมินความพึงพอใจของนักเรียน ผู้วิจัยดำเนินการรวบรวมข้อมูลด้วยตนเอง วิเคราะห์ข้อมูลผลการประเมินด้านความรู้ความเข้าใจ ด้านการปฏิบัติกิจกรรมของนักเรียน ด้านเอกสาร สื่อที่ใช้ในการจัดกิจกรรม และความพึงพอใจของนักเรียน วิเคราะห์หาค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานโดยใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สำเร็จรูป
ผลการวิจัย
การพัฒนาชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ผู้วิจัยได้ดำเนินการตามกระบวนการวิจัยและพัฒนา (Research & Development) ผลการวิจัยพบว่า
1. ผลการสร้างและหาประสิทธิภาพของการพัฒนาชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ให้มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 พบว่า
1.1 ผลการตรวจสอบความชัดเจนของภาษาและความเหมาะสมของเวลา ชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ พบว่า มีความชัดเจนของภาษาและระยะเวลาที่ใช้ในการทำกิจกรรมมีความเหมาะสมเป็นอย่างดี
1.2 ผลการประเมินชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โดยครูผู้สอน พบว่า ชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 มีความครอบคลุมและมีความเหมาะสมอยู่ในระดับมาก
1.3 ผลการประเมินชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โดยผู้เชี่ยวชาญ พบว่า ชุดกิจกรรมมีความเป็นไปได้ ความเป็นประโยชน์ และมีความเหมาะสมอยู่ในระดับมาก
1.4 ผลการหาประสิทธิภาพของชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ในภาพรวม พบว่า ชุดกิจกรรมมีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ที่กำหนด โดยมีค่าประสิทธิภาพ (E1/ E2) เท่ากับ 83.33 / 89.26 ซึ่งแสดงให้เห็นว่าชุดกิจกรรมการสอนวิทยาศาสตร์มีประสิทธิภาพสามารถนำไปใช้จัดกิจกรรม
การเรียนการสอนได้
2. ผลการทดลองใช้ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2559 พบว่า
2.1 ผลการทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน พบว่า นักเรียนมีคะแนนก่อนเรียนเฉลี่ย
ร้อยละ 27.83 และมีคะแนนหลังเรียน เฉลี่ยร้อยละ 94.13 และเมื่อพิจารณาคะแนนพัฒนาการ
ของนักเรียน พบว่า คะแนนพัฒนาการในภาพรวมมีคะแนนเฉลี่ยเพิ่มขึ้น ร้อยละ 91.97 และนักเรียนมีคะแนนหลังเรียนเพิ่มขึ้นทุกคนคิดเป็นร้อยละ 100
2.2 ผลการเปรียบเทียบคะแนนก่อนเรียนและหลังเรียนของนักเรียนชั้นประถมศึกษา
ปีที่ 6 โรงเรียนบ้านแม่ตะละ พบว่า คะแนนสอบหลังเรียนของนักเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทั้งในภาพรวมและผลการทดสอบรายชุดกิจกรรม
2.3 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
อยู่ในระดับดีที่สุดโดยมีค่าเฉลี่ย ร้อยละ 81.24 โดยนักเรียนที่มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนอยู่ในระดับ
ดีที่สุดร้อยละ 58.82 อยู่ในระดับดีมากร้อยละ 17.64 และระดับดีร้อยละ 13.53
3. ผลการประเมินผลและศึกษาความคิดเห็นของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ที่ได้รับการพัฒนาการเรียนรู้โดยใช้ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่ใช้กระบวนการเรียนรู้แบบ 5E พบว่า
3.1 ผลการใช้ชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
พบว่า ผลการใช้ชุดกิจกรรมอยู่ในระดับมากทุกด้าน ได้แก่ ด้านความรู้ความเข้าใจ ด้านการปฏิบัติกิจกรรมของนักเรียน และด้านเอกสาร สื่อที่ใช้ในการจัดกิจกรรม
3.2 ความพึงพอใจของนักเรียนจากการเรียนโดยใช้ชุดกิจกรรมการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณารายละเอียดพบว่า ความพึงพอใจของนักเรียนที่อยู่ในระดับมากที่สุดได้แก่ กิจกรรมการเรียนรู้เน้นการปฏิบัติด้วยตนเองและปฏิบัติงานกลุ่มอย่างชัดเจน นักเรียนมีการตรวจสอบผลการปฏิบัติงาน นักเรียนได้นำเสนอผลงานในห้องเรียนและนอกโรงเรียนได้เป็นอย่างดี กิจกรรมการเรียนรู้มีขั้นตอนเรียงลำดับจากง่ายไปหายาก และนักเรียนได้ลงมือทำกิจกรรมทุกคน ส่วนความพึงพอใจในรายชุดกิจกรรม พบว่า ชุดนักเรียนมีความพึงพอใจอยู่ในระดับมากทุกชุดกิจกรรมโดยเรียงตามลำดับ ได้แก่ ชุดกิจกรรมที่ 7 เรื่อง แม่เหล็กไฟฟ้า ชุดกิจกรรมที่ 3 เรื่องวงจรไฟฟ้าอย่างง่าย กิจกรรมที่ 8 เรื่อง ประโยชน์แม่เหล็กไฟฟ้า ชุดกิจกรรมที่ 1 เรื่อง แหล่งกำเนิดไฟฟ้า และชุดกิจกรรมที่ 6 เรื่อง สวิตซ์ไฟฟ้า