บทความงานวิจัย
เรื่อง การพัฒนาหนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้
ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์)
ผู้วิจัย นางเบ็ญจวรรณ กางกรณ์
หน่วยงาน โรงเรียนเทศบาล 3 (ตลาดล่าง) อำเภอเมือง สังกัดเทศบาลนครสุราษฎร์ธานี
ปีที่วิจัย ปีการศึกษา 2556-2558
บทนำ
การศึกษาเป็นหัวใจของการพัฒนา คน อันเป็นทรัพยากรที่ทรงคุณค่าของสังคม ให้มีคุณภาพและมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ สามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข ทันต่อความเปลี่ยนแปลงที่เกิดปัจจุบันโลกเจริญก้าวหน้าด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีใหม่ ๆ จากหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 จะเห็นได้ว่าภาษาไทยเป็นเอกลักษณ์ของชาติเป็นเครื่องมือในการสื่อสารและแสวงหาความรู้ ทักษะทางภาษาไทยนั้นการอ่านถือว่าเป็นพื้นฐานที่สำคัญของการเรียนรู้ และการพัฒนาสติปัญญาของคนในสังคม เพราะการอ่านทำให้เกิดการพัฒนาด้านสติปัญญา ความรู้ความสามารถ พฤติกรรม และค่านิยมต่าง ๆ รวมทั้งช่วยในการเปลี่ยนแปลงการดำเนินชีวิต พัฒนาไปสู่สิ่งที่ดีที่สุดของชีวิต การอ่านจึงมีความสำคัญ ต่อชีวิตมนุษย์อย่างยิ่ง ผู้วิจัยในฐานะที่มีประสบการณ์ในด้านการสอนภาษาไทยในชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 นั้นพบว่าหนังสือส่งเสริมการอ่านมีอิทธิพลต่อการอ่านของนักเรียนมาก ดังนั้นจึงได้ศึกษาค้นคว้าเพื่อสร้างหนังสือส่งเสริมการอ่านขึ้นมาให้สอดคล้องกับสภาพปัญหาทางด้านการอ่านของนักเรียนโรงเรียนเทศบาล 3 (ตลาดล่าง) อำเภอเมือง สังกัดเทศบาลนครสุราษฎร์ธานีจึงได้ทำการวิจัยเรื่อง การพัฒนาหนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) ซึ่งมีรายละเอียด ดังนี้
วัตถุประสงค์ของการวิจัย
1. เพื่อศึกษาสภาพปัญหาทักษะการอ่าน
2. เพื่อออกแบบหนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์)
3. เพื่อทดลองใช้หนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์)
4. เพื่อประเมินและพัฒนาหนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์)
ขอบเขตของการวิจัย
1. ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง คือ ครูวิชาการของโรงเรียนในเครือข่ายเทศบาล ในสังกัดเทศบาลนครสุราษฎร์ธานี ปีการศึกษา 2555 จำนวน 10 , ครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ของโรงเรียนในเครือข่ายเทศบาล สังกัดเทศบาลนครสุราษฎร์ธานี ปีการศึกษา 2555 จำนวน 30 คน, เอกสารที่เกี่ยวข้องกับผลการประเมินทักษะการอ่านได้แก่รายงานผลการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ของโรงเรียนเทศบาล 3 (ตลาดล่าง) สังกัดเทศบาลนคร สุราษฎร์ธานี ปีการศึกษา 2555 และรายงานผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนปีการศึกษา 2555 โรงเรียนเทศบาล 3 (ตลาดล่าง) สังกัดเทศบาลนครสุราษฎร์ธานี ปีการศึกษา 2555, นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ของโรงเรียนเทศบาล 3 (ตลาดล่าง) สังกัดเทศบาลนครสุราษฎร์ธานี ปีการศึกษา 2556-2558 จำนวน 187 คน และผู้เชี่ยวชาญจำนวน 5 คน
2. ตัวแปรที่ศึกษา ตัวแปรต้นได้แก่การศึกษาสภาพปัญหาทักษะการอ่าน, รูปแบบหนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์), กระบวนการพัฒนาหนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) ตัวแปรตาม ได้แก่ ปัญหาทักษะการอ่าน, ประสิทธิภาพของหนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระ การเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์), ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และความพึงพอใจ
3. เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ได้แก่ แบบสอบถามปัญหาทักษะการอ่าน, แบบ
สังเคราะห์เอกสาร, แบบสรุปสภาพปัญหา, หนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระ การเรียนรู้ภาษาไทย ชั้น ประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์), คู่มือครูการใช้หนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์), แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และแบบสอบถามความพึงพอใจ
ขั้นตอนการวิจัย
ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง สร้างเครื่องมือ นำเครื่องมือไปให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบความถูกต้องและยืนยัน นำเครื่องมือมาแก้ไขปรับปรุงตามคำแนะนำ นำเครื่องมือไปทดลองใช้เพื่อหาคุณภาพและประสิทธิภาพ นำเครื่องมือไปทดลองใช้กับกลุ่มประชากร และกลุ่มตัวอย่าง เก็บรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล และรายงานผลการวิจัย
ผลการวิจัย
พบว่าระดับสภาพปัญหาทักษะการอ่าน โดยภาพรวมมีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับเป็นปัญหามากสมควรแก้ไข ซึ่งสอดคล้องกับการวิเคราะห์เอกสารพบว่าผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของโรงเรียนเทศบาล 3 (ตลาดล่าง)นั้นอยู่ในระดับที่ดี แต่ยิ่งระดับชั้นสูงขึ้นพบว่าค่าเฉลี่ยจะลดลง เมื่อวิเคราะห์ทักษะด้านการอ่านในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 พบว่าโดยภาพรวมแล้วนักเรียนจะมีปัญหา การอ่านคำที่ต้องเกี่ยวเนื่องกับการผันวรรณยุกต์ที่มีอักษรต่ำเป็นส่วนประกอบ การออกเสียงคำควบกล้ำและการอ่านอักษรนำ
รูปแบบหนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) ผลการประเมินความสอดคล้องจากผู้เชี่ยวชาญ มีค่าเฉลี่ย 0.89 ผลการประเมินความเหมาะสมจากผู้เชี่ยวชาญ มีค่าเฉลี่ย 4.92
คู่มือครูการใช้ หนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้
ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) ผลการประเมินความสอดคล้องจากผู้เชี่ยวชาญ มีค่าเฉลี่ย 1.00 ผลการประเมินความเหมาะสมจากผู้เชี่ยวชาญ มีค่าเฉลี่ย 4.84
การทดลองใช้หนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) มีค่าประสิทธิภาพ ครั้งที่ 1 87.78 / 82.78
ครั้งที่ 2 89.87 / 88.15, ครั้งที่ 3 90.97 / 90.20 และผลการพัฒนา มีค่าประสิทธิภาพ 93.39 / 93.05
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังการใช้ หนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) เพิ่มขึ้น มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
ความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียนโดยใช้หนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) มีค่าเฉลี่ยโดยภาพรวม 4.82 ซึ่งหมายถึง มี ความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก ที่สุด มีค่าความเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2.33
จากการวิเคราะห์และสังเคราะห์สภาพปัญหาของทักษะการอ่านจากเอกสาร และจากแบบสอบถามประเด็นปัญหาเกี่ยวกับการอ่านนั้นพบว่าทุกประเด็นล้วนแต่มีปัญหาต้องแก้ไข การอ่านเพื่อคิดวิเคราะห์และการอ่านเพื่อการสื่อสารนั้นเป็นปัญหามากควรแก้ไขเร่งด่วนนั้น แม้ว่าจะเป็นปัญหามากแต่สำหรับในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 นั้นทักษะการอ่านในด้านเหล่านี้ยังไม่จำเป็นต้องเน้นให้มากนักแต่ก็ควรจะมีบ้าง ซึ่งทักษะการอ่านในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 นั้นควรเน้นย้ำให้นักเรียนอ่านออก อ่านถูกต้อง และรู้ความหมายของคำ ซึ่งเมื่อนักเรียนได้เรียนรู้โดยใช้หนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) นั้นทำให้นักเรียนสามารถอ่านคำที่ไม่มีรูปวรรณยุกต์ คำที่มีรูปวรรณยุกต์ คำที่สะกดตรงตามมาตรา คำที่สะกดไม่ตรงตามมาตรา คำที่มีพยัญชนะควบกล้ำ คำที่เป็นอักษรนำ คำคล้องจอง อ่านจับใจความ อ่านเพื่อคิดวิเคราะห์ และอ่านเพื่อการสื่อสาร ได้อย่างตามจุดประสงค์ที่ตั้งไว้ ซึ่งสอดคล้องกับผลการสังเคราะห์เอกสารคือแนวทางพัฒนา ส่งเสริมและพัฒนาครูเข้ารับการอบรม สร้างสื่อนวัตกรรมใหม่ ๆ เพื่อนำมาจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ที่เน้นผู้เรียนให้เกิดทักษะด้านการอ่าน การเขียน การฟัง การดูและการพูด การปฏิบัติจริง การทำกิจกรรมกลุ่ม การศึกษาค้นคว้าจากแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ การทำวิจัยในชั้นเรียน
ผลจากการพัฒนาหนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) มีค่าประสิทธิภาพ ตามเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนด คือ 80/80 สามารถนำไปใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ได้และนักเรียนมีความพึงพอใจนั้นเพราะหนังสือส่งเสริมการอ่าน มีกระบวนการสร้าง การนำไปใช้ที่เหมาะสม มีความน่าเชื่อถือซึ่งสอดคล้องกับงานวิจัยของ กาญจนา สุริยะวิทยา (2553 : 146) ,ละเอียด ไกรทอง(2556 : 136-137) , นุดาวัลย์ ชำนาญกิจ (2557 : 109) ,สิทธิศักดิ์ จันทร์มาลา (2556 : 142-143) , Hidreth (1958), Pittman (1958) และ Kinder (1959)
จากงานวิจัยนี้ส่งผลให้นักเรียนได้เรียนรู้เกี่ยวกับเรื่องราวในท้องถิ่น ได้พัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ได้ฝึกทักษะด้านการอ่าน และได้เรียนรู้จากนวัตกรรมที่มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์มาตรฐาน อีกทั้งยังได้แนวคิดและทักษะโดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์นำไปสู่การเป็นนักปราชญ์ในอนาคต ครูได้มีทักษะและประสบการณ์ในการสร้างและพัฒนานวัตกรรมใหม่ ๆ เพื่อการพัฒนากระบวนการเรียนการสอนอย่างมีคุณภาพ และเป็นการนำไปสู่การพัฒนาคุณภาพของผู้เรียนและพัฒนาวิชาชีพของตนเอง และได้เผยแพร่แนวคิดการประยุกต์ใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์ต่อไปโรงเรียน มีสื่อและนวัตกรรมใหม่ ๆ ที่มีคุณภาพตามเกณฑ์มาตรฐานเป็นของโรงเรียนซึ่งสร้างขึ้นจากบุคลากรของโรงเรียนและเป็นต้นแบบในการศึกษาดูงานจากคณะครูในโรงเรียน และจากหน่วยงานอื่น ๆ อันนำมาซึ่งชื่อเสียงและความภาคภูมิใจขององค์กร และชุมชน มีส่วนร่วมใน การสร้างและผลิตนวัตกรรมซึ่งเป็นเรื่องราวในท้องถิ่นส่งผลให้เกิดความภาคภูมิใจ นอกจากนี้ชุมชนยังได้เรียนรู้ไปพร้อมกับนักเรียนมีการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ มีการต่อยอดองค์ความรู้ และแนวคิดใหม่ ๆ ในการพัฒนาคุณภาพของผู้เรียนร่วมกันระหว่างบ้านและโรงเรียน
ข้อเสนอแนะ
หนังสือส่งเสริมการอ่าน ชุด รักษ์ท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (โดยใช้คาถาหัวใจนักปราชญ์) สามารถนำไปใช้ได้กับกลุ่มสาระการเรียนรู้อื่นๆ เพราะนวัตกรรมชิ้นนี้จัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยใช้เรื่องราวในท้องถิ่น ซึ่งการนำเรื่องราวในท้องถิ่นมาศึกษา จะทำให้นักเรียนและชุมชนเกิดความภาคภูมิใจในท้องถิ่นของตน อันนำไปสู่ความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างโรงเรียนและชุมชน อีกทั้งยังทำให้นักเรียนได้เรียนรู้ความเป็นอัตลักษณ์ที่แท้จริงของตนเอง เพื่อนำไปสู่ความพร้อมใน การก้าวสู่ประชาคมอาเซียนต่อไป