ชื่อเรื่อง การพัฒนาชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์โดยใช้รูปบาร์โมเดล (Bar
Model) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4
ผู้ศึกษาค้นคว้า นางภาวนา รัตนวงศ์
ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรียนคำฮีเบญจวิทย์
อำเภอเมือง จังหวัดมุกดาหาร สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษามุกดาหาร
ปีที่ศึกษาค้นคว้า 2558
ความมุ่งหมายของการศึกษา
1. เพื่อพัฒนาการจัดการเรียนรู้โดยใช้ชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ โดยใช้รูปบาร์โมเดลชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ให้มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 75/75
2. เพื่อหาดัชนีประสิทธิผลของการจัดการเรียนรู้โดยใช้ชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ โดยใช้รูปบาร์โมเดล
3. เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนระหว่างก่อนเรียนกับหลังเรียนของนักเรียนที่เรียนรู้โดยใช้ชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ โดยใช้รูปบาร์โมเดล
4. เพื่อศึกษาความคงทนในการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ภายหลังจากที่ได้รับการจัดการเรียนรู้โดยใช้ชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ โดยใช้รูปบาร์โมเดล
สมมติฐานของการศึกษา
1. นักเรียนที่เรียนด้วยการจัดการเรียนรู้โดยใช้ชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ โดยใช้รูปบาร์โมเดล มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
2. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในการเรียนรู้หลังเรียนรู้โดยใช้ชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ โดยใช้รูปบาร์โมเดล กับหลังเรียนไปแล้ว 2 สัปดาห์ ไม่แตกต่างกัน
กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการศึกษาค้นคว้า
1. กลุ่มเป้าหมาย
กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการวิจัยในครั้งนี้เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 1
ปีการศึกษา 2558 โรงเรียนคำฮีเบญจวิทย์ อำเภอเมืองมุกดาหาร จังหวัดมุกดาหาร สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษามุกดาหาร จำนวน 15 คน ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling)
2. เนื้อหาที่ใช้ในการวิจัย
เนื้อหาที่ใช้ในการวิจัยเป็นเนื้อหา เรื่อง โจทย์ปัญหาการบวก ลบ คูณ และการหาร ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4
3. ระยะเวลาที่ใช้ในการทดลอง คือ ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2558 ใช้เวลาในการวิจัย 9 ชั่วโมง
เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา
เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้มี 3 ชนิด คือ
1. ชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์โดยใช้รูปบาร์โมเดล (Bar Model) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จำนวน 5 เล่ม ดังนี้
ชุดที่ 1 โจทย์ปัญหา การบวก
ชุดที่ 2 โจทย์ปัญหา การลบ
ชุดที่ 3 โจทย์ปัญหา การคูณ
ชุดที่ 4 โจทย์ปัญหา การหาร
ชุดที่ 5 โจทย์ปัญหา การบวก ลบ คูณ หารระคน
2. แผนการจัดการเรียนรู้ประกอบการใช้ชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์โดยใช้รูปบาร์โมเดล (Bar Model) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จำนวน 9 แผน แผนละ 1 ชั่วโมง รวมทั้งหมด เวลา 9 ชั่วโมง โดยไม่นับรวมเวลาการทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนก่อนเรียนและหลังเรียน
3. แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่องโจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่
4. กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ใช้เป็นแบบทดสอบก่อนเรียนหลังเรียน ซึ่งเป็นตัวเลือกชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จำนวน 30 ข้อ
การวิเคราะห์ขอมูล
ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูล
การวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัยได้วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ ตามลำดับ ดังนี้
ตอนที่ 1 วิเคราะห์หาค่าประสิทธิภาพของชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์โดยใช้รูปบาร์โมเดล ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ที่มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 75/75 โดยหาคะแนนระหว่างเรียนของชุดฝึกทักษะและคะแนนผลการทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนแบบทดสอบปรนัย ชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก โดยใช้ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และหาค่าประสิทธิภาพเพื่อเปรียบเทียบกับเกณฑ์ที่ตั้งไว้ตามวิธีที่เสนอแนะ
ตอนที่ 2 วิเคราะห์หาค่าดัชนีประสิทธิผลของชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์โดยใช้รูปบาร์โมเดล ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 เพื่อวิเคราะห์ความก้าวหน้าของนักเรียน โดยหาผลรวมของคะแนนก่อนเรียนทุกคน ผลรวมของคะแนนหลังเรียนทุกคนและผลคูณของจำนวนนักเรียนกับคะแนนเต็มแล้วหาค่าดัชนีประสิทธิผล
ตอนที่ 3 วิเคราะห์เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่เรียนชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์โดยใช้รูปบาร์โมเดล ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ก่อนเรียนและหลังเรียนโดยใช้สถิติ t-test
( Dependent Sample ) ทดสอบความแตกต่างของผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
ตอนที่ 4 วิเคราะห์ผลทดสอบหลังจากทดสอบหลังเรียน 2 สัปดาห์ความคงทนในการเรียนรู้ของนักเรียนที่เรียนด้วยชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์โดยใช้รูปบาร์โมเดล ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 โดยใช้สถิติ t-test ( Dependent Sample )
สรุปผลการศึกษาค้นคว้า
1. ชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ โดยใช้รูปบาร์โมเดลชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 มีประสิทธิภาพเท่ากับ 77.52/78.22
2. ค่าดัชนีประสิทธิผล (The Effectiveness Index : E.I.) ของชุดฝึกทักษะที่พัฒนาขึ้น เท่ากับ 0.6370
3. นักเรียนที่ได้รับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ โดยใช้รูปบาร์โมเดลชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนคณิตศาสตร์หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
4. นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ที่ได้รับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยชุดฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ โดยใช้รูปบาร์โมเดลชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 มีความคงทนในการเรียนรู้รายวิชาคณิตศาสตร์ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
ข้อเสนอแนะ
ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่าแบบฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ ตามแนวคิดของโพลยาและเทคนิคการวาดรูปบาร์โมเดล เรื่องการบวก ลบ คูณ และหาร สำหรับนักเรียน
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ทำให้เกิดการเรียนรู้ โดยการฝึกให้นักเรียนได้หาความรู้อย่างเป็นขั้นตอน เกิดทักษะกระบวนการทางคณิตศาสตร์ ทำให้นักเรียนเกิดองค์ความรู้ในเรื่องการบวก ลบ คูณและหาร ส่งผลให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น รวมทั้งนักเรียนมีความพึงพอใจต่อการเรียนโดยใช้แบบฝึกทักษะอยู่ในระดับมาก
1. ข้อเสนอแนะทั่วไป
1. การสอนด้วยแบบฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ ครูควรมีการเสริมแรงด้วยการบอกคะแนนและให้ข้อเสนอแนะสิ่งที่ควรแก้ไขในการทำแบบฝึกทักษะในเล่ม จะช่วยให้นักเรียนมีความกระตือรือร้นในการเรียนและนำข้อบกพร่องนั้นไปแก้ไขได้
2. ในขณะที่นักเรียนกำลังทำแบบฝึกทักษะนั้น ครูควรคอยดูแลอย่างใกล้ชิดเพื่อที่นักเรียนจะได้ขอคำปรึกษา และนำไปใช้ในการแก้ปัญหาในการทำแบบฝึกทักษะ
3. ควรให้นักเรียนได้ออกแบบการคิดด้วยตนเอง ไม่ควรชี้แนวทางในการทำให้เพื่อที่นักเรียนจะฝึกฝนแนวทางในการแก้ปัญหาด้วยตนเองได้
4. การใช้แบบฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ ครูผู้สอนควรมีการส่งเสริมให้ผู้เรียนได้ศึกษาค้นคว้า และจัดระเบียบองค์ความรู้ให้ได้ด้วยตนเอง ซึ่งจะทำให้ผู้เรียนได้รับความรู้ซึ่งมีความคงทน
ข้อเสนอแนะสำหรับการวิจัยครั้งต่อไป
1. ควรพัฒนาแบบฝึกทักษะ ในเรื่องเกี่ยวกับการแก้โจทย์ปัญหา เช่น เรื่องโจทย์ปัญหาระคน เรื่องโจทย์ปัญหาเกี่ยวกับเงิน เรื่องโจทย์ปัญหาเกี่ยวกับเวลา เป็นต้น
2. ควรนำนวัตกรรมหรือวิธีการสอน เช่น วิธีการสอนแบบโครงงาน วิธีการสอนแบบแก้ปัญหา หรือวิธีการสอนแบบร่วมมือ มาใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่สูงขึ้น
3. ควรทำการศึกษาเปรียบเทียบทักษะการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์โดยใช้แบบฝึกทักษะด้วยกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ตามแนวคิดของโพลยากับนวัตกรรมการสอนประเภท คอมพิวเตอร์ช่วยสอน สื่ออิเล็กทรอนิกส์ เป็นต้น