ครูบ้านนอก

ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เพื่อพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์และความสามารถในการแก้ปัญหา เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ผู้วิจัย นางสาวนงนุช พรหมภักดิ์

ปีที่ศึกษา 2565

บทคัดย่อ

การวิจัยการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เพื่อพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์และความสามารถในการแก้ปัญหา เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 มีวัตถุประสงค์การวิจัย ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 3) เพื่อทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 และ 4) เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach)

วิธีการวิจัยประกอบไปด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การศึกษาข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับสภาพการเรียนการสอนวิชาวิทยาการคำนวณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ศึกษาหลักการ แนวการจัดการเรียนการสอน การวัดและประเมินผลตามแนวคิดการสอนวิชาวิทยาการคำนวณ และศึกษาหลักการ แนวการจัดการเรียนการสอน การวัดและประเมินผลตามแนวคิดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) และวิธีการสอนแบบเปิด เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถามสภาพการเรียนการสอน และแบบสัมภาษณ์เชิงลึก 2) การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) พัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 (2) ประเมินรูปแบบการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้นโดยผู้ทรงคุณวุฒิ และ (3) การทดสอบประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนกับนักเรียนที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่าง เพื่อนำข้อมูลไปใช้ในการปรับปรุงรูปแบบการเรียนการสอน 3) การทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 กับนักเรียนกลุ่มตัวอย่าง มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน (2) ทักษะการคิดวิเคราะห์ และ (3) ความสามารถในการแก้ปัญหา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา

ปีที่ 2 หลังเรียนโดยใช้รูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เทียบกับเกณฑ์ที่โรงเรียนกำหนดไว้ร้อยละ 70 ของคะแนนเต็ม และ

มีจำนวนนักเรียนผ่านเกณฑ์ไม่น้อยกว่าร้อยละ 70 ของนักเรียนทั้งหมด และ 4) การศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น โดยให้นักเรียนตอบแบบสอบถามความพึงพอใจหลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach)

สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าประสิทธิภาพ E1/E2 ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนโดยใช้ t-test (Dependent Samples)

ผลการวิจัยปรากฏ พบว่า

1. ผลการศึกษาข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) พบว่า 1) สภาพการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาการคำนวณโดยเฉลี่ยรวมอยู่ในระดับมาก ( = 3.62, S.D.=0.53) สภาพชั้นเรียนและบรรยากาศการเรียนรู้ ส่วนใหญ่จัดสภาพชั้นเรียนโดยให้นักเรียนนั่งเรียนแบบเดี่ยว 1 คน/ 1 เครื่อง ตามความสมัครใจ โดยหลักในการจัดการเรียนการสอนส่วนใหญ่มีขั้นนำเข้าสู่บทเรียนโดยการตั้งคำถามเพื่อทบทวนความรู้เดิมหรือการถามเพื่อนำเข้าสู่เนื้อหาใหม่ ขั้นสอนส่วนใหญ่ใช้วิธีการจัดการเรียนการสอนโดยครูเป็นผู้บรรยายและให้นักเรียนศึกษาเนื้อหาในแบบเรียนหรือใบความรู้ประกอบการบรรยาย ครูผู้สอนส่วนใหญ่ใช้เนื้อหาในการจัดการเรียนการสอนโดยใช้ใบความรู้และใบงาน ในการจัดการเรียนการสอนส่วนใหญ่เน้นด้านความรู้โดยให้นักเรียนปฏิบัติการทำใบงานหรือแบบฝึกหัด ส่วนใหญ่มีการสรุปบทเรียนโดยการใช้คำถาม หรือมอบหมายให้นักเรียนทำใบงานหรือแบบฝึกหัดมาส่ง 2) ผลการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ทรงคุณวุฒิในด้านการจัดการเรียนการสอนคอมพิวเตอร์ พบว่า (1) ผู้บริหารควรมีภาวะผู้นำทางวิชาการโดยร่วมกำหนดนโยบายกับฝ่ายวิชาการและหัวหน้ากลุ่มสาระในการพัฒนาหลักสูตรเพื่อต้องการให้การจัดการศึกษามุ่งสู่ความสำเร็จทั้งด้านผลสัมฤทธิ์และความเป็นเลิศทางวิชาการ (2) ครูควรมีบทบาทในการจัดการเรียนการรู้ที่มุ่งผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามที่กำหนดเป็นเป้าหมายร่วมกัน โดยดำเนินการสอนทั้ง 8 กลุ่มสาระ เน้นการสอนโดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างหลากหลายและมีวิธีการจัดการเรียนการสอนให้เหมาะสมกับศักยภาพของผู้เรียน (3) นักเรียนควรมีนิสัยรักการอ่านและแสวงหาความรู้ด้วยตนเองจากห้องสมุด แหล่งเรียนรู้ และสื่อต่างๆ รอบตัว (4) การจัดกระบวนการจัดการเรียนการสอนที่เหมาะสม สอดคล้องกับกรอบยุทธศาสตร์ชาติ และทักษะที่จำเป็นสำหรับศตวรรษที่ 21 ควรจัดกระบวนการเรียนการสอนให้นักเรียนรู้จักคิดวิเคราะห์ มีความคิดสร้างสรรค์ มีความมั่นใจในตนเอง รู้จักแสวงหาความรู้ รู้เท่าทันสารสนเทศในการสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง มีความมุ่งมั่น อดทน ทำงานหนัก ทำงานได้เป็น รับผิดชอบต่อส่วนรวม (5) ควรจัดสภาพแวดล้อมภายในห้องเรียนคอมพิวเตอร์ให้เอื้อต่อการเรียนรู้และการสืบค้นความรู้ มีระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์ ระบบอินเทอร์เน็ตทั้งแบบมีสาย (LAN) และแบบไร้สาย (WiFi) เพื่อให้นักเรียนสามารถใช้เครื่องมือสื่อสารหรือคอมพิวเตอร์ในเชื่อมต่อเพื่อสืบค้นความรู้ได้ด้วยตนเอง (6) ควรมีการวัดผลและประเมินผลตามสภาพจริง ครูผู้สอนมีการวัดผลประเมินผลตามสภาพจริงที่หลากหลาย เน้นการเขียนมากกว่าการเลือกตอบเพื่อให้เด็กได้คิดวิเคราะห์ (7) สนับสนุนให้ครูใช้สื่อที่หลากหลายในสาระการเรียนรู้ต่าง ๆ มีสื่อเทคโนโลยีที่ทันสมัยและเพียงพอ 3) ผลการศึกษา แนวคิดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) มีขั้นตอนการจัดการเรียนรู้ที่สำคัญ 5 ขึ้นตอน คือ (1) ขั้นสร้างความสนใจ (engagement) (2) ขั้นสำรวจและค้นหา (exploration) (3) ขั้นอภิปรายและลงข้อสรุป (Explanation) (4) ขั้นขยายความรู้ (Elaboration) และ (5) ขั้นประเมินความรู้ (Evaluation) และผลการสังเคราะห์องค์ประกอบวิธีการสอนแบบเปิด ประกอบด้วย (1) ขั้นนำเสนอปัญหา (2) ขั้นลงมือทำกิจกรรม (3) ขั้นอภิปราย และ (4) ขั้นสรุป

2. ผลการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) พบว่า 1) ผลการสร้างร่างรูปแบบการเรียนการสอนและร่างคู่มือการใช้รูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การแก้ปัญหาด้วยคอมพิวเตอร์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยม

ศึกษาปีที่ 4 มีองค์ประกอบของรูปแบบ 4 องค์ประกอบ ได้แก่ (1) แนวคิดและทฤษฎีพื้นฐานการเรียนรู้ (2) จุดมุ่งหมาย (3) กระบวนการเรียนการสอน ซึ่งมีขั้นตอนการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิดไปใช้ ประกอบด้วย ขั้นสร้างความสนใจ (Interest Creation Stage) ขั้นนำเสนอปัญหา (Problem Presentation Stage) ขั้นสำรวจและทำกิจกรรม (Exploration and Activities Stage) ขั้นอภิปรายแลกเปลี่ยนความรู้ (Discussion and Learning Exchange Stage) ขั้นสรุป (Conclusion Stage) และ ขั้นประเมินความรู้ (Knowledge Evaluation Stage) (4) การวัดและประเมินผล 2) ผลการจัดประชุมแบบมีส่วนร่วมของครูผู้สอนรายวิชาวิทยาการคำนวณ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 กลุ่มโรงเรียนสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา กลุ่ม 1 พบว่า ผู้เข้าร่วมประชุมเห็นด้วยกับองค์ประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนซึ่งมีความครบถ้วนเหมาะสม

กระบวนการเรียนการสอนมีขั้นตอนการเรียนที่เหมาะสมในการพัฒนานักเรียนให้สามารถปฏิบัติกิจกรรมได้ด้วยตนเอง แต่ในส่วนรายละเอียดกระบวนการเรียนการสอนในแผนการจัดการเรียนรู้ภายในคู่มือการใช้ ซึ่งผู้เข้าร่วมประชุมมีข้อเสนอแนะให้เพิ่มเติมรายละเอียดเกี่ยวกับเกณฑ์ในการประเมินความสามารถในการแก้ปัญหา เนื่องจากในเอกสารความรู้มีขั้นตอนให้นักเรียนได้ปฏิบัติการเขียนโปรแกรม ควรมีการประเมินทักษะในด้านนี้ด้วย เนื่องจากจุดมุ่งหมายในการพัฒนา มีการกล่าวถึงความสามารถในการแก้ปัญหา ส่วนรูปแบบการวัดและประเมินผลในรูปแบบการเรียนการสอนมีความเหมาะสมและสอดคล้องกับจุดมุ่งหมายที่กำหนดไว้ 3) ผลการประเมินรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิดโดยผู้ทรงคุณวุฒิ พบว่า ผลการประเมินรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) โดยผู้ทรงคุณวุฒิในภาพรวม ความเหมาะสมอยู่ในระดับมากที่สุด ( = 4.56, S.D.=0.54) 4) ผลการทดสอบประสิทธิภาพรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ซึ่งไม่ใช่นักเรียนกลุ่มตัวอย่างเทียบกับเกณฑ์ 80/80 พบว่า

ค่าประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนในการทดสอบประสิทธิภาพแบบกลุ่มเล็กมีค่าประสิทธิภาพ E1/E2 เท่ากับ 72.21/71.25 และในการทดสอบประสิทธิภาพแบบภาคสนามมีค่าประสิทธิภาพ E1/E2 เท่ากับ 76.13/75.22 ซึ่งค่าประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ที่พัฒนาขึ้นเป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด 75/75

3. ผลการทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 พบว่า 1) ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) สูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 2) คะแนนทักษะการคิดวิเคราะห์ หลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) มีนักเรียนที่มีคะแนนผ่านเกณฑ์ที่โรงเรียนกำหนดไว้ร้อยละ 70 ของคะแนนเต็ม จำนวน 24 คน คิดเป็นร้อยละ 82.76 ของนักเรียนทั้งหมด และ 3) คะแนนความสามารถในการแก้ปัญหาหลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) มีนักเรียนที่มีคะแนนผ่านเกณฑ์ที่โรงเรียนกำหนดไว้ร้อยละ 70 ของคะแนนเต็ม จำนวน 22 คน คิดเป็นร้อยละ 75.86 ของนักเรียนทั้งหมด

4. ความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับวิธีการสอนแบบเปิด (Open Approach) เรื่อง การเขียนอัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ในภาพรวมมีความพึงพอใจอยู่ในระดับมากที่สุด

เว็บน่าสนใจ