ธรรมะ คือ อะไร?
“ธรรมะ” หมายถึง สภาวะของสิ่งที่ดำรงอยู่ ซึ่งสูงสุด เป็นหนึ่ง และสมบูรณ์แบบ ดังนั้น จึงไม่อาจนำเอาธรรมะนั้นไปเปรียบเทียบกับสิ่งอื่นได้นอกจากตัวของธรรมะเอง ในอดีตนั้น การเปรียบเทียบก็มักจะปรากฏในรูปแบบ 3 มิติ คือ “ธรรมะ-อธรรม-ธรรมาธรรม” เช่น
(1) มิติของ “ธรรมะ” คือ “สภาวะสูงสุด” ไม่มีด้านตรงข้าม โดยจะมุ่งเน้นไปที่ความดี (เท่านั้น) ที่มนุษย์ต้องกระทำ
(2) มิติของ “อธรรม” คือ “สภาวะเป็นหนึ่ง” ไม่มีการแบ่งแยก โดยจะมุ่งเน้นไปที่ความชั่ว (เท่านั้น) ที่มนุษย์ต้องละเว้น ไม่ควรกระทำ
(3) มิติของ “ธรรมาธรรม” คือ “สภาวะสมบูรณ์แบบ” โดยจะมุ่งเน้นดำรงตนให้อยู่เหนือทุกสิ่ง หากธรรมะใดอยู่ใต้กรรมดี-กรรมชั่ว, อยู่ใต้กรรมสุข-กรรมทุกข์, อยู่ใต้กรรมเกิด-กรรมตายของสิ่งทั้งปวง สิ่งนั้นจึงไม่ใช่ธรรมะที่แท้จริง โดยทั้ง 3 มิตินั้น เกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงกันทั้งหมด โดยจะครอบคลุม “สภาวธรรม” ทั้ง 4 ประการ คือ
(1) ตัวตนของธรรมะ คือ “ความเป็นหนึ่ง” ไม่มีด้านตรงข้าม
(2) กฎของธรรมะ คือ “การดำรงอยู่ตลอดกาล” ไม่อาศัยสิ่งอื่น
(3) หน้าที่ของธรรมะ คือ “การปกครอง” เหนือความดี-ความชั่ว
(4) ผลของธรรมะ คือ “การให้” เพื่อสนองตอบการปกครอง

Advertisement