สัปดาห์ที่ผ่านมา ข่าวที่ร้อนแรงไม่เป็นรองการอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาลมากที่สุดก็คงหนีไม่พ้น ข่าวการบริหารเงินลงทุนที่ขาดทุนของ กบข. หรือ กองทุนบำเหน็จบำนาญข้าราชการ โดยความเป็นจริงเสียงของข้าราชการที่ขอคำอธิบายการบริหารที่ขาดทุนได้ออกมาตั้งแต่ปี2551แล้ว แต่มาเป็นข่าวใหญ่โตก็เพราะสำนักงานป้องกันและปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ(ป.ป.ท.) ได้ออกมาขอตรวจสอบ กบข. ด้วยเหตุผลว่ามีข้าราชการร้องเรียนมาตั้งแต่กลางปี 2551 ว่าเงินสะสมในกองทุนของพวกเขาขาดทุนรายละ 1-2 หมื่นบาท ข่าวมีทั้งหนังสือพิมพ์ อินเตอร์เน็ต และข่าวโทรทัศน์ ที่มาสะดุดข่าวทางทีวีชิ้นหนึ่งของโทรทัศน์ช่องอะไรจำไม่ได้แล้ว เพราะเปลี่ยนไปเปลี่ยนมาในการชมข่าวตลอด ในเนื้อข่าวเป็นเรื่องของอดีตข้าราชการที่เป็นระดับผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมในย่านฝั่งธนฯได้ให้ข้อมูลว่าตนเองได้รับเงินจากกองทุนกบข.ต่ำกว่าถ้าเทียบกับการคำนวณแบบไม่มีกบข.ด้วยตัวเลขที่น่าตกใจถึงกว่า 4 แสนบาท(น่าจะเป็นการคำนวณเงินที่ได้ทั้งหมดไม่ใช่เฉพาะงวด) เป็นตัวเลขที่น่าตกใจไม่เพียงแต่ข้าราชการคนอื่นๆเท่านั้นแต่คนทั่วไปก็น่าจะตั้งคำถามกับการขาดทุนครั้งนี้

ในโลกของการลงทุนมีความจริงอยู่ประการคือการลงทุนมีความเสี่ยงยิ่งอยากได้กำไรมากก็ต้องเสี่ยงมากเป็นเรื่องธรรมดาตามคำพูดที่ได้ยินอยู่เสมอ “High Risk High Return” การบริหารงานกองทุนที่มีขนาดใหญ่อย่างกบข. บริหารให้ได้กำไรสัก 2-3 % ต่อปีก็นับว่ายากมาก ด้วยเม็ดเงินของกองทุนที่มีมากถึง 376,000 ล้านบาท การจะหาสินทรัพย์ที่ลงทุนแล้วได้กำไรแต่ไม่มีความเสี่ยงหรือความเสี่ยงต่ำอย่างพันธบัตรรัฐบาลก็มีไม่มากนัก และถ้าจะลงทุนที่เกินกว่านั้นความเสี่ยงก็จะมีมากขึ้นตามลำดับ การลงทุนในตลาดหลักทรัพย์ก็มีความเสี่ยงหลายตัวที่ต้องเผชิญโดยเฉพาะความเสี่ยงที่ควบคุมไม่ได้อย่าง Systematic Risk ซึ่งเป็นความเสี่ยงที่ผู้บริหากองทุนต้องเผชิญกับปัญหาที่เรียกว่าไม่สามารถกระจายความเสี่ยงได้ โดยเฉพาะเศรษฐกิจที่ชะลอตัวในปัจจุบันจึงเกิดเหตุการณ์ “น้ำลดตอผุด” และมักจะเกิดเมื่อมีวิกฤติการณ์ทางเศรษฐกิจอย่างที่เกิดทุกวันนี้จึงไม่แปลกที่ผู้บริหารกองทุนกบข.จะอ้างเหตุผลนี้ในการโต้ตอบประเด็นการขาดทุนในการลงทุนของ กบข.

อย่างไรก็ตามการอ้างเหตุผลความเสี่ยงที่เกิดจากปัญหาทางเศรษฐกิจไม่สามารถตอบคำถามของข้าราชการที่ได้รับเงินจากกบข.ที่น้อยกว่าการไม่มีกบข.ได้ ในทางเศรษฐศาสตร์มีการอธิบายการเปลี่ยนแปลงในสังคมที่เรียกว่า Pereto Optimum ที่คิดโดยนักเศรษฐศาตร์ที่ชื่อVilfredo Pareto มีชีวิตอยู่ในช่วง 1848-1923 ได้คิดค้นคำว่า Pareto efficiency เมื่อสังคมมีการเปลี่ยนแปลงโดยที่มีคนได้ประโยชน์และไม่มีผู้ใดเสียประโยชน์เลยภาวการณ์เปลี่ยนแปลงแบบนั้นจะเกิดประสิทธิภาพที่เรียกว่า Pareto efficiency และเมื่อการเปลี่ยนแปลงขยับไปสู่ภาวะที่เรียกว่าเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงแล้วเมื่อมีผู้ได้ผลประโยชน์แต่อย่างน้อยมีหนึ่งคนที่เสียผลประโยชน์จะเรียกจุดนั้นว่า Pareto Optimum ดังนั้นสังคมจึงยินดีที่จะอยู่ Pareto Optimum ในทำนองเดียวกันการลงทุนของกบข. อาจจะตอบไม่ได้ว่าอยู่ในสิ่งที่เรียกว่า Pareto Optimum หรือเปล่าแต่เป็นการเปลี่ยนแปลงที่ทำให้ข้าราชการหลายคนที่รู้สึกว่าเมื่อเกษียณจากราชการแล้วพวกเขาจะแย่ลง

การเข้าสู่ยุคบังคับให้พวกเขาลงทุนกับกบข.ที่แน่นอนคือการเปลี่ยนแปลงนั้นไม่ได้เป็นไปแบบ Pareto Efficiency และนั่นคือสิ่งที่ผู้บริหาร กบข.ต้องตอบว่าเหตุใดที่การเปลี่ยนแปลงของพวกเขาไม่เป็นแบบ Pareto Efficiency การอธิบายแบบนักการเงิน และนักบัญชีที่มักอธิบายว่าสินทรัพย์ยังมีอยู่เป็นเพียงแค่การขาดทุนทางบัญชีหรือขาดทุนกำไรยังไม่เพียงพอหรอกครับเพราะเป็นการอธิบายเพียงด้านเดียวหรือมุมเดียวไม่ใช่ทั้งหมด และถ้าขาดทุนทางบัญชีหรือขาดทุนกำไรจริงทำไมสมาชิกข้าราชการถึงได้รับเงินสดลดลง และในความเป็นจริงถ้าเกิดเศรษฐกิจซบเซาอย่างต่อเนื่องตามคำทำนายของพวกกูรู้ทางเศรษฐกิจทั้งหลายสินทรัพย์เหล่านั้นจะยังเป็นขาดทุนเงินสด ขาดทุนแบบจริงๆ และทำให้เงินของข้าราชการเหล่านั้นหายไปเพิ่มขึ้นอีกจริงๆหรือเปล่า ถ้าสมมุติบริษัทในตลาดหลักทรัพย์ที่ลงทุนต้องปิดตัวลงการขาดทุนทางบัญชีเหล่านั้นจะกลายเป็นขาดทุนจริงๆหรือไม่ อย่าคิดนะครับว่าไม่มีโอกาสที่ใบหุ้นจะกลายเป็นเศษกระดาษ บางทีความผิดพลาดของการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ก็คือผู้บริหาร ที่ตัดสินใจการลงทุนในกบข.กับข้าราชการที่ต้องการใช้เงินมีพฤติกรรมในการเสี่ยงไม่เหมือนกัน กล่าวคือข้าราชการเมื่อถึงวัยเลิกรับราชการอยู่บ้านคงอยากมีความมั่นคงในชีวิต ความเสี่ยงต่ำหรือไม่มีความเสี่ยงเลย แต่ผู้บริหารกองทุนเป็นผู้รับความเสี่ยงได้มากกว่าเพราะกำไรของกองทุนย่อมส่งผลต่อเงินเดือนที่มากขึ้น โบนัสก้อนใหญ่ที่ตามมา ถ้าขาดทุนก็คงไม่เป็นไรอย่างแย่ก็เปลี่ยนงานใหม่ พฤติกรรมที่สุ่มเสี่ยงแบบนี้ก็เข้าข่าย Moral Hazard เหมือนกัน และปัญหาที่สำคัญก็คือเงินที่ใช้ลงทุนคือเงินของคนที่ไม่อยากเสี่ยงไม่ใช่เงินของฝ่ายบริหารกองทุนที่ชอบเสี่ยง Pareto Efficiency จึงไม่เกิดนั่นเอง