ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการจัดสวน

เรื่องที่ ๑  ความเป็นของการจัดสวน

จุดประสงค์

                นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับความเป็นมาของการจัดสวน

เนื้อหา

การจัดสวนมีประวัติความเป็นมาอันยาวนาน พอจะแบ่งลักษณะการศึกษาเป็น ๒ ส่วน คือ

การจัดสวนในต่างประเทศ                      

          มนุษย์มีความผูกพันอยู่กับธรรมชาติมาตั้งแต่กำเนิด หลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เก่าแก่ที่สุดได้ บ่งบอกถึงความรักธรรมชาติของบรรพบุรุษของมนุษยชาติ  ดังจะเห็นได้ว่ามีสวนลอยแห่งกรุงบาบิโลเนียซึ่งพระเจ้าเนบูคัดเนสซาร์ (Nebuchadnezar) ทรงโปรดให้สร้างขึ้น ปลูกประดับด้วยไม้ดอกอย่างสวยงามบนปราสาทแต่ละชั้น เพื่อให้พระราชินีทรงผ่อนคลายความเหงา นับเป็นสวนลอยที่ได้รับการยกย่องว่ามีความสวยงามมาก  ถือว่าเป็นสิ่งมหัศจรรย์ของโลกชิ้นหนึ่งในยุคโบราณ และต่อมาการสร้างสวนลอยแบบนี้ได้แพร่หลายไปยังอาณาจักรกรีกและโรมัน                                                     ภาพที่ ๑  สวนลอยแห่งกรุงบาบิโลเนีย

                                                            ที่มา : การจัดสวน ของพรรณเพ็ญ ฉายปรีชา   

          ในสมัยที่พระพุทธเจ้ายังทรงพระชนม์ชีพอยู่ สวนพักผ่อนได้รับการส่งเสริมโดยมีหลักการว่าสวนพระพุทธศาสนาจะต้องไม่อยู่ใกล้เมืองหรืออยู่ไกลเมืองเกินไป มีทางเข้าทางออกสวนสะดวกเพื่อที่จะให้พุทธศาสนิกชนเข้าไปเคารพสักการะบูชาทำพิธีทางศาสนาได้ง่าย อีกทั้งไม่วุ่นวายเมื่อมีเสียงรบกวนในยามกลางวันและเงียบสงัดในยามกลางคืน เหมาะแก่การหาวิเวกไตร่ตรองธรรม

          สมัยพระเจ้าอโศกมหาราชของอินเดีย ได้ส่งเสริมให้มีการสร้างสวนพักผ่อนในเมือง  ตลอดจนปลูกไม้ร่มเงาประดับถนน  กษัตริย์ของอินเดียให้การสนับสนุนการสร้างสวนพักผ่อนมาโดยตลอด  นับตั้งแต่ศตวรรษที่ ๖ ไปจนถึงศตวรรษที่ ๑๔ สวนตกแต่งจึงเปลี่ยนรูปแบบไปบ้างเพราะเป็นสวนในยุคของกษัตริย์เชื้อสายชาวมองโกล   สวนมงโกลมีลักษณะพิเศษคือจะเลือกสถานที่ใกล้แม่น้ำ หรือเนินเขา หรือในพื้นที่ที่มีแหล่งน้ำนิ่ง  สร้างสวนพักผ่อนมีรูปร่างเป็นสี่เหลี่ยม หรือสี่เหลี่ยมผืนผ้า ปลูกไม้ดอก ไม้พุ่มและไม้ร่มเงาขนาดใหญ่ พืชที่ปลูกส่วนมากดอกจะมีกลิ่นหอม เช่น กุหลาบ มะลิ พร้อมทั้งมีกำแพงล้อมรอบ

 ภาพที่ ๒ สวนอินเดีย

 ที่มา : การจัดสวน ของ พรรณเพ็ญ ฉายปรีชา

          สวนฟาโรห์ในอียิปต์เป็นสวนพักผ่อนที่รวบรวมพืชพรรณต่าง ๆ มากมายหลายชนิด  กษัตริย์ Ramses ที่ ๓ ได้สั่งสร้างสวนศักดิ์สิทธิ์เพื่อใช้เป็นสถานที่บวงสรวงเทพยดาขึ้นถึง ๕๑๔  แห่ง กรีกสร้างสวนพักผ่อนเป็นขั้น ๆ แบบขั้นบันได  โรมันได้สร้างสวนปลูกพืชตกแต่งเป็นรูปร่างเลียนแบบรูปสิ่งก่อสร้างและรูปสัตว์ ปลูกพืชใส่ภาชนะขนาดใหญ่ ขุดสระประดิษฐ์   มีน้ำพุกลางสระตลอดจนปลูกพืชเป็นกลุ่ม

เช่น สน มาเปิ้ล โอค ปาล์มและไม้พุ่มอีกมากชนิดด้วยการสร้างเป็นทางคดเคี้ยววกวนไปมา ชวนให้เพลิดเพลินเจริญใจ  สวนอาหรับมีสระน้ำ น้ำพุ ไม้ผล ไม้พุ่มชนิดที่ยามออกดอกส่งกลิ่นหอม สร้างในบริเวณโอเอซีส  สวนอาหรับมีอิทธิพลแพร่เข้าไปในยุโรป เช่น สวน Alhambra ที่มีชื่อเสียงในเมือง Granada ประเทศสเปน  ซึ่งสวนดังกล่าวยังเป็นต้นแบบที่นำไปสร้างในรัฐแคร์ลิฟอร์เนีย และรัฐอริโซนา สหรัฐอเมริกาในช่วงศตวรรษที่ ๑๔-๑๖ ซึ่งเป็นสมัยที่มีการฟื้นฟูศิลปวิทยาในประเทศอิตาลีได้มีสวนตกแต่งแบบใหม่ขึ้น ซึ่งประกอบด้วยกำแพงทางเดิน สระน้ำและสายน้ำ แต่พืชมิได้มีบทบาทเด่นในสวนลักษณะนี้ รูปแบบสวนพักผ่อนประเภทนี้ได้แพร่ไปในประเทศฝรั่งเศสและออสเตรเลีย   ทำให้เกิดสวนที่มีชื่อเสียงในสมัยพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔

Advertisement