ความเป็นมาของผญา สังคมอีสานในสมัยโบราณ เป็นสังคมสงบสุข ในน้ำมีปลาในนามีข้าว หน้าฝนทำไร่ทำนาหาปูหาปลามาเลี้ยงชิพ หลังจากเก็บเกี่ยวเสร็จแล้วจะพักผ่อนอยู่กับบ้านเรือน ตอนเย็นๆ สาวๆ จะไปหาเก็บหลัวเก็บฟื้นตามป่าใกล้บ้าน กลางคืนจะมีการลงข่วงเข็นฝ้าย กลางวันจะทำการต่ำหูกตอนเย็นๆ ผู้ชายก็จะไปหาอยู่หากิน คือไปหาปูหาปลาตามท้องนาห้วยหนองมาเป็นอาหาร การเป็นอยู่ของชาวบ้านอีสาน จะสับเปลี่ยนหมุนเวียนอยู่อย่างนี้ คือ จะมีความอบอุ่นสงบสุขทำให้เกิดวรรณกรรมที่มีคุณค่าทางสังคมในดินแดนแห่งนี้ เช่น สังข์ศิลป์ชัย ผาแดงนางไอ่ กาฬเกษ และผญา เป็นต้น วรรณกรรมเหล่านี้ได้สืบต่อกันมาตั้งบรรพกาล จึงทำให้เกิดเป็นมรดกอันล้ำค่าของชาวอีสานโดยแท้.... การพูดผญา หรือการจ่ายผญา ได้สืบทอดกันมากกว่า ๓,๐๐๐ ปี จึงกลายเป็นประเพณีวัฒนธรรมอันล้ำค่าของชาวอีสาน ผญาเป็นเพียงคำพูดที่ต่อเนื่องกันมา หรือจำต่อกันมาๆ มา ไม่มีการเรียนการสอนในสถานศึกษาอย่างจริงจริง ปล่อยให้วรรณกรรมส่วนนี้ค่อยๆ หมดไปจากสังคมชาวอีสาน ซึ่งเป็นที่น่าเสียดายเป็นอย่างยิ่ง จึงขอฝากให้ลูกอีสานทุกท่านได้ช่วยกันศึกษา จดจำและนำไปใช้หรือถ้าหากนำไปเป็นหลักสูตรเรียนในสถานศึกษาได้ ในนามวรรณกรรมท้องถิ่น จะทำให้รณกรรมชิ้นนี้ได้อยู่คู่กับชาวอีสานสืบไป