การเลี้ยงลูกให้ดี.......มีวัคซีนใจ

       ปัจจุบันพ่อ-แม่จำนวนมากเลี้ยงลูกด้วยความรัก แต่ไม่ได้ฝึกฝนให้เด็กมีภูมิต้านทาน

ต่อความทุกข์  เพราะไม่เคยเปิดโอกาสให้ลูกเผชิญต่อปัญหาในระดับที่เหมาะสมต่อวัยวุฒิ

ของเขา เมื่อโตขึ้นจึงขาดทักษะในการจัดการกับปัญหาชีวิต

      “ วัคซีนใจ”  3 ประการที่ต้องสร้างให้เกิดขึ้น ในการเลี้ยงดูของพ่อแม่และการศึกษาจาก

ครูบาอาจารย์ เป็นไปเพื่อให้เขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีความพร้อมในการดำเนินชีวิต ได้แก่ 

1.วุฒิภาวะ

2.ความนับถือตนเอง

3.การแสวงหาความสุขในชีวิต

(1) วุฒิภาวะ ( Maturity ) คือความสามารถในการยับยั้งชั่งใจหรือควบคุมอารมณ์

ความต้องการของตนเอง  ถ้าพูดเป็นภาษาวัยรุ่น....วุฒิภาวะ แปลว่าความสามารถที่สมองส่วนคิด ทำงานมากกว่าสมองส่วนอยาก ....เพราะฉะนั้นต้องฝึกสอนที่สมองส่วนอยากทำงาน

1.1 เมื่อลูกอยากได้อะไร ต้องพูดคุยกันว่าจำเป็นหรือไม่...ถ้าสิ่งนั้นไม่ใช่สิ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิตก็ต้องยอมรับว่าไม่ควรได้ ไม่ควรมี....เป็นการรู้จักคิดแยกแยะระหว่าง

“  สิ่งที่จำเป็น”  ( need )  กับ  “ สิ่งที่อยากได้”  ( want )

1.2 หากจำเป็นแต่มีข้อจำกัด  ก็หาทางออกอย่างอื่นเพื่อตอบสนองเท่าที่ทำได้..ถ้าไม่มีเงินก็ไม่จำเป็นต้องซื้อหามาเป็นเจ้าของเสมอไป เราสามารถเช่าหรือใช้บริการจากแหล่งบริการมากมายที่มีในสาธารณะ

1.3 ถ้าจำเป็นต้องมีต้องได้....ก็อย่าเพิ่งรีบซื้อให้ทันที...

ต้องฝึกให้เด็กรู้จักรอ ( delay  immediate  gratification) หรือตั้งเงื่อนไข ให้เป็นรางวัล....ถือเป็นการฝึกวินัยในตนเอง (self discipline )

        ถ้าหากลูกอยากได้อะไรแล้วพ่อ- แม่ตอบสนองหามาให้ทันที เด็กจะไม่เรียนรู้ในการที่จะรอ  เขาจะเคยชินต่อการตอบสนองความต้องการของตนเอง หากในวัยเด็กเขาไม่ได้รับการฝึกให้ควบคุมความต้องการของตนเอง เมื่อเข้าสู่วัยรุ่นเขาก็ไม่เรียนรู้ที่จะยับยั้งชั่งใจในเรื่องทางเพศเป็นผลตามมา

         พ่อ-แม่หลายคนปรนเปรอลูกด้วยวัตถุหรือการเสพ...สาเหตุ 3ประการที่พบบ่อยได้แก่

               *  ไม่ต้องการให้ลูกเผชิญกับความผิดหวัง ซึ่งเคยเกิดกับพ่อ-แม่ในวัยเด็ก.....

              *  ชดเชยความรู้สึกผิดที่เรามีเวลาใกล้ชิดเขาน้อยเกินไป....จึงตอบแทนเด็กด้วยของเล่นหรือเงินทอง

              *  กลัวลูกโกรธหรือไม่รัก แล้วไม่เอาใจใส่ พ่อแม่ในยามชรา

           ผู้ใหญ่จำเป็นต้องเป็นตัวอย่างของการดำเนินชีวิตอย่างมีสติ ไม่ถูกครอบงำด้วยกระแสบริโภคนิยมเสียก่อน ไม่ถูกชักจูงง่ายจากสื่อโฆษณา ....เด็กจึงจะเลียนและรู้

รูปแบบของการใช้ชีวิตที่ไม่เน้นการแสวงหาวัตถุเพื่อสร้างความสุขให้แก่จิตใจ

        (2)  ความนับถือตนเอง   ( self – esteem )  คือการตระหนักรู้ในคุณค่าที่มีในตนเอง  นำไปสู่ความภาคภูมิใจ...พูดภาษาชาวบ้านง่ายๆ ก็คือ “ ความรักในตนเอง”

....รักตัวเองให้เป็น ก็ต้องเห็นตัวเองให้ชัด

               วิธีการเลี้ยงลูกให้พัฒนาความนับถือตนเองมี 3 ขั้นตอนง่ายๆดังนี้

1.รู้ศักยภาพของตนเอง  ว่าเรามีความสามารถอะไรเป็นพิเศษ เรียนวิชาไหนแล้วชอบหรือมีความสุข......ซึ่งเด็กแต่ละคนจะมีลักษณะนิสัยหรือศักยภาพไม่เหมือนกัน  การเลี้ยงดูหรือการศึกษาจึงต้องพัฒนาความสามารถให้ตรงกับตัวเด็กมากที่สุด  โดยไม่จำเป็นต้องเรียนหนังสือหรือเลือกคณะวิชาไปตามกระแสค่านิยมของสังคม  ซึ่งอาจไม่ตรงกับใจตัวเอง

2. กำหนดจุดมุ่งหมายของชีวิต ซึ่งคุณสมบัติของจุดมุ่งหมายนั้นต้องมีคุณสมบัติ 2 อย่างคือ

              1.  มีความทัดเทียมกับศักยภาพของตนเอง ไม่สูงหรือต่ำเกินไป....ถ้าสูงเกินไปก็เป็นฝันกลางวัน  ถ้าต่ำเกินไปก็เป็นการดูถูกตัวเอง

             2.   ต้องสามารถกำหนดเป็นมโนภาพ (visualization)

ในใจว่าในอนาคตโตขึ้นเราอยากเป็นอะไร....บังเกิดเป็นแรงดลบันดาลใจ มีพลัง

 3. ขยัน  มุมานะพากเพียรพยายาม ( effort ) เพื่อเป็นพลังหรือแรงขับดันให้ชีวิตมุ่งมั่นสู่จุดมุ่งหมายที่ตั้งไว้....ตรงข้ามกับความขี้เกียจหรือรักสนุก-ชอบสบาย ( comfort )

 การพัฒนาทั้ง 3ขั้นตอน  จะนำไปสู่ความสำเร็จเป็นเครื่องหล่อเลี้ยงความภาคภูมิใจในตนเอง  นำไปสู่สภาวะจิตที่สูงส่ง และไม่ดึงชีวิตตัวเองไปสู่ทางเลื่อม เช่น  ดูหนัง  เที่ยวกลางคืน  เล่นการพนัน ติดยาเสพติด  มีเพศสัมพันธ์ในวัยเรียน ฯลฯ

            อุปสรรคอย่างหนึ่งของการพัฒนาความนับถือตนเอง คือระบบการศึกษาที่เน้นคนเรียนเก่ง เช่น  สอบได้ที่ 1 ถึงที่ 3 หรืออย่างน้อยก็ต้องให้ได้เลข ตัวเดียว  จึงจะเป็นที่ชื่นชอบของพ่อแม่หรือครูบาอาจารย์ ในขณะที่นักเรียนอีก 30 -40 คน คนที่เหลือในห้องก็ไม่สามารถเกิดความปิติสุขจากการเรียนรู้.....ผลที่สุดคือ การรวมกลุ่มของเด็กที่ไม่ประสบความสำเร็จในการศึกษา  จึงไปแสวงหาความสุขที่อื่นเช่น  เล่นเกม     ขับรถซิ่งแข่งกัน   มีเซ็กซ์เก็บแต้มอวดกัน  คุยโม้โอ้อวดการใช้สินค้าแบรนด์เนม    หาแฟนรวย   ทั้งหมดนี้เพื่อสร้างความรู้สึกว่าตนยังมีคุณค่าอยู่.....อย่างน้อยก็ได้รับการยกย่องจากสมาชิกในสังคมเล็กๆ  ของตนเอง

            เพราะฉะนั้นถ้าลูกเรียนหนังสือไม่เก่ง  แทนที่จะถูกซ้ำเติมจากพ่อแม่ด้วยคำพูดทางลบ  ผู้ปกครองควรให้กำลังใจ และความคิดในเชิงบวก 

(3) การแสวงหาความสุขในชีวิต ความสุขมีรูปแบบที่หลากหลาย แบ่งเป็น 4 ระดับ เรียกว่า “ 4ระดับความสุข  จากสนุกสู่สงบ”

              1.  มีกิจกรรมสนุกสนานจากกิจกรรมบันเทิง  ได้รับความเอร็ดอร่อยจากการเสพทางตา หู จมูก  ลิ้น และผิวหนัง มักจำเป็นต้องซื้อหาด้วยเงิน  หากไม่รู้จักควบคุมการเสพ  ก็นำไปสู่ความทุกข์ร้อนเรื่องหนี้สิน

             2.   การเสพสุขสุนทรียภาพของงานศิลปะ โดยไม่จำเป็นต้องซื้อหามาเป็นเจ้าของ  แต่ชื่นชมจนนำไปสู่ความปิติ  อิ่มเอิบ  เบิกบานและเกิดแรงดลบันดาลในชีวิต

             3.  ความสงบสบายจากการใกล้ชิดธรรมชาติ....ท่ามกลางธรรมชาติ ย่อมโน้มนำใจให้ผ่อนคลายสดชื่นและเย็นใจ.....พร้อมความรู้สึกสำนึกในบุญคุณ อันยิ่งใหญ่ของธรรมชาติ....จนมิอาจคิดถึงเรื่องการทำลายหรือความโลภ

          4.   การดำเนินชีวิตอย่างพิจารณา.....มีสติในกิจวัตรประจำวันและการทำงาน ในที่สุดเราก็จะเข้าใจในสัจธรรมของชีวิต จนในที่สุดจิตของเราที่พัฒนาจนผ่อนคลายจาการยึดติดในสิ่งต่างๆ นำไปสู่การดำเนินชีวิตที่ไม่เป็นทุกข์

            ข้อมูลจาก นายแพทย์สุกมล  วิภาวีพลกุล

Advertisement