รายงานผลการสังเกตการจัดการเรียนรู้
โดย  นายทองใบ  ปัดทำ โรงเรียนซำสูงพิทยาคม จังหวัดขอนแก่น

ความเป็นมาและความสำคัญของการสังเกตการสอน

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ  พุทธศักราช  2545  มีแนวการจัดการศึกษาตาม  มาตรา 22   การจัดการศึกษาต้องยึดหลักว่า  ผู้เรียนทุกคนมีความสามารถ เรียนรู้และพัฒนาตนเองได้ และถือว่าผู้เรียนมีความสำคัญที่สุด กระบวนการจัดการศึกษาต้องส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ  และมาตรา 24 (5) ส่งเสริมสนับสนุนให้ผู้สอนสามารถจัดบรรยากาศ สภาพแวดล้อม สื่อการเรียน  และอำนวยความสะดวกเพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้และมีความรอบรู้ รวมทั้งสามารถใช้การวิจัยเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู้ ทั้งนี้ ผู้สอนและผู้เรียนอาจเรียนรู้ไปพร้อมกันจากสื่อการเรียนการสอนและแหล่งวิทยาการประเภทต่าง ๆ (กระทรวงศึกษาธิการ : 2544)

การจัดการศึกษาของสถานศึกษาให้เกิดคุณภาพนั้น ควรต้องประกอบด้วย  3  กระบวนการด้วยกัน คือ กระบวนการบริหาร  กระบวนการเรียนการสอน  และกระบวนการนิเทศการศึกษาการนิเทศการศึกษา เป็นการชี้แจง การแสดง หรือการแนะนำเกี่ยวกับการสอนและการอบรม  การนิเทศการศึกษาเป็นภารกิจที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งทางด้านการพัฒนาคุณภาพการศึกษา  ดังจะเห็นได้จากเหตุผลความจำเป็นในหลายประการ เช่น ความเปลี่ยนแปลงของสังคม ความเจริญก้าวหน้าด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีที่เป็นไปอย่างรวดเร็ว บุคลากรในหน่วยงานทางการศึกษาจำเป็นต้องปรับปรุงตนเองให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง เพื่อจะได้ปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งการนิเทศการศึกษาเป็นกระบวนการที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อช่วยเหลือและพัฒนางาน ให้ทันต่อสภาพความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น  หน่วยงานทางการศึกษาทุกระดับมีเป้าหมายในการปฏิบัติงานร่วมกันคือ พัฒนาคุณภาพการศึกษา ซึ่งจำเป็นต้องใช้กระบวนการบริหารจัดการ กระบวนการเรียนการสอน และกระบวนการนิเทศ เพื่อจะได้ช่วยส่งเสริม สนับสนุนการทำงานซึ่งกันและกัน การนิเทศการศึกษาจึงเป็นองค์ประกอบสำคัญที่ช่วยเหลือสนับสนุนให้กระบวนการบริหาร และการบวนการเรียนการสอนมีคุณภาพถึงระดับที่พึงประสงค์   (ชัด  บุญญา : 2538)

การนิเทศการศึกษามีความสำคัญต่อการพัฒนา ปรับปรุง และเพิ่มประสิทธิภาพการศึกษาในสถานศึกษา ให้ครูมีความรู้ ความเข้าใจในหลักสูตร สามารถจัดการเรียนการสอนได้อย่างมีประสิทธิภาพ  รวมทั้งการบริหารจัดการ การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนและปัญหาอื่นๆ   ที่ส่งผลต่อคุณภาพการศึกษา ข้าพเจ้าจึงได้ดำเนินการสังเกตการจัดการเรียนรู้ขึ้น

 เป้าหมายของการสังเกตการสอน คือ  นายอิทธิพล  บุญเดช  ตำแหน่งครูผู้ช่วย

กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี  สอนวิชาคอมพิวเตอร์ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่  1/3  จำนวน  28  คน  ภาคเรียนที่  1  ปีการศึกษา  2552  โรงเรียนซำสูงพิทยาคม  ตำบลกระนวน  อำเภอซำสูง  จังหวัดขอนแก่น 

 ระยะเวลาการสังเกตการสอน    วันที่  8  กันยายน  2552   ห้องคอมพิวเตอร์ 

                                                      อาคาร 3  เวลา  09.40 น.-10.40 น.

เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูล      แบบสังเกตการสอน

การวิเคราะห์ข้อมูล

     วิเคราะห์หาค่าเฉลี่ย 

                น้ำหนักคะแนนระดับคุณภาพและแปลความหมาย

                ระดับคะแนน       4.51 – 5.00                            หมายถึง                 ปฏิบัติได้ระดับดีมาก

                ระดับคะแนน       3.51 – 4.50                            หมายถึง                 ปฏิบัติได้ระดับดี

                ระดับคะแนน       2.51 – 2.50                            หมายถึง                 ปฏิบัติได้ระดับปานกลาง

                ระดับคะแนน       1.51– 2.50                             หมายถึง                 ปฏิบัติได้ระดับพอใช้

                ระดับคะแนน       1.00– 1.50                             หมายถึง                 ควรปรับปรุงแก้ไข

              (บุญชม  ศรีสะอาด :  2538)

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ

1.  ผู้สังเกตการสอนและผู้รับการสังเกตการสอนมีความรู้  ความเข้าใจเกี่ยวกับเทคนิควิธีการ

จัดกิจกรรมการเรียนการสอน   การนำองค์ความรู้ ข้อเสนอแนะไปประยุกต์ใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน

2.  ผู้สังเกตการสอนและผู้รับการสังเกตการสอนมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีต่อกันอย่างกัลยาณมิตร

3.  ผู้รับการสังเกตการณ์สอนสามารถพัฒนาตนเองในวิชาชีพและจัดกิจกรรมการเรียนการสอน

ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

4.       เพื่อสร้างเสริมเจตคติที่ดีต่อการสังเกตการสอนให้แก่เพื่อนครู ให้เกิดความมั่นใจว่า

การสังเกตการสอนสามารถช่วยครูแก้ปัญหาและพัฒนาการเรียน การสอนได้

5.       เพื่อให้ครูเกิดความภาคภูมิใจในวิชาชีพ และมุ่งมั่นพัฒนาตนเองเป็นครูมืออาชีพ

อย่างมาตรฐาน และรักษาระดับคุณภาพไว้อย่างต่อเนื่อง

ผลการสังเกตพฤติกรรมการจัดการเรียนรู้

                ข้าพเจ้านายทองใบ  ปัดทำ  นักศึกษาปริญญาโทสาขาหลักสูตรและการสอน  วิชาเฉพาะการพัฒนาหลักสูตร รหัสนักศึกษา 515050273-6 ศึกษารายวิชา  224 707  การจัดการชั้นเรียน (Classroom management)   ได้รับมอบหมายให้สังเกตการสอนของครู 1  คน เพื่อนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์  เสนอปัญหา  แนวทางแก้ไข การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้มีประสิทธิภาพ ผลการสังเกตพฤติกรรมการจัดการเรียนรู้  ขอเสนอเป็นลำดับดังนี้

 หัวข้อที่ทำการสังเกต

1. การเตรียมการสอนและแผนการจัดการเรียนรู้

ครูผู้สอน ได้เขียนแผนการจัดการเรียนรู้ไม่เป็นไปตามตามรูปแบบที่กำหนด  มีหัวข้อสำคัญในแผนการจัดการเรียนรู้ไม่ครบองค์ประกอบ  ซึ่งประกอบด้วย  สาระสำคัญ  ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง  สาระการเรียนรู้  กระบวนการเรียนรู้   สื่อ/แหล่งเรียนรู้  และการวัดผลประเมินผลชัดเจน 

2. การดำเนินการสอน

การนำเข้าสู่บทเรียน

ในการนำเข้าสู่บทเรียน  ครูผู้สอนแจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้แล้วนำเข้าสู่บทเรียนโดยการสนทนากับนักเรียน  ใช้คำถามถามนำเกี่ยวกับส่วนประกอบของคอมพิวเตอร์  ซึ่งนักเรียนให้ความร่วมมือตอบคำถามตามประสบการณ์ของตน  โดยครูถามนักเรียน จำนวน  1  คน  เล่าประสบการณ์เกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ จากการสังเกตพบว่า  นักเรียนมีทักษะการใช้คอมพิวเตอร์อยู่บ้าง  กล้าที่จะแสดงออก มีความเชื่อมั่น   สามารถตอบคำถามได้ถูกต้อง  ซึ่งเป็นจุดเร้าความสนใจเพื่อนร่วมชั้นให้ มีความกระตือรือร้นในการใฝ่รู้ใฝ่เรียน  หลังจากนั้นครูผู้สอนจึงเริ่มสอนในเนื้อหาที่เตรียม

การสอน

ครูผู้สอนเตรียมความพร้อมของผู้นักเรียนและสื่อให้พร้อมที่จะสอน  โดยใช้รูปแบบการสอนแบบบรรยายหน้าชั้นเรียน ครูแนะนำเครื่องมือสำรองข้อมูลให้นักเรียนทราบ เช่น แผ่น CD และแผ่นDVD  ตลอดจนอุปกรณ์สำรองข้อมูลอื่น ๆ แต่ไม่ได้นำมาแสดงให้นักเรียนเห็น จากนั้นครูอธิบายข้อแตกต่างโดยการเขียนบนกระดาน พร้อมให้นักเรียนสัมผัสถึงความแตกต่างนั้น โดยส่งให้นักเรียนในห้องดู เป็นกิจกรรมที่น่าสนใจ  โดยภาพรวมนักเรียนทุกคนให้ความสนใจ ตั้งใจ ใฝ่เรียนรู้เป็นอย่างดี  ครูผู้สอนเดินตรวจสอบการร่วมกิจกรรมของนักเรียน และสุ่มถามนักเรียนบ่อย เพื่อกระตุ้นให้นักเรียนได้คิดตามเนื้อหาที่ครูสอน

ซึ่งนักเรียนให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี  เกิดการเรียนรู้อย่างมีความสุข  มีความกระตือรือร้น สามารถทำใบงานที่ครูมอบหมายได้ดี จากการสังเกตในชั้นเรียนนี้พบว่ามีนักเรียนจำนวน 2 คน ที่ไม่ค่อยสนใจเรียน มี 1 คน ที่เหม่อลอย ไม่แสดงอาการรับรู้กับเรื่องราวที่ครูสอน ตามประวัติของนักเรียนคนนี้ชอบโดดเรียน ไปเล่นเกมบ่อย ๆ

ขั้นสรุปบทเรียน

ครูผู้สอนได้ใช้วิธีการสรุปบทเรียนโดยให้นักเรียนมีส่วนร่วม โดยการช่วยกันตอบคำถามครูอธิบายเนื้อหาสาระเพิ่มเติม  แล้วให้นักเรียนจาดบันทึกสาระความรู้ลงในสมุดงาน  แล้วให้นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน  บันทึกข้อมูลคะแนนที่ได้ลงแบบบันทึก เป็นการเสริมประสบการณ์การเรียนรู้ที่ดี และสร้างองค์ความรู้ที่คงคน

        3. การปฏิสัมพันธ์กับผู้เรียน

ปฏิสัมพันธ์ระหว่างครูกับนักเรียน  มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้พอสมควร  นักเรียนส่วนใหญ่

มีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นและตอบคำถาม   แต่ก็ยังมีบางคนไม่ยอมให้ความร่วมมือในการจัดการเรียนรู้ไม่กล้าแสดงออก 

4.       บุคลิกภาพ

ครูผู้สอนมีความเชื่อมั่นในตนเอง มีความเป็นกันเองกับนักเรียนอย่างกัลยาณมิตรใช้น้ำเสียงใช้ภาษาถูกต้องในการอธิบาย  การแต่งกายสุภาพเรียบร้อย กิริยาท่าทางเหมาะสม สามารถควบคุมอารมณ์และปรับตัวได้ดี 

5.       การใช้สื่อการสอน

สื่อการเรียนการสอนครั้งนี้   ครูผู้สอนเลือกใช้สื่อที่เป็นของจริง  เช่น แผ่น CD และแผ่นDVD  ตลอดจนอุปกรณ์สำรองข้อมูลอื่น ๆ  ซึ่งเป็นสื่อที่นักเรียนคุ้นเคยอยู่แล้ว มีความน่าสนใจทันสมัย  การเตรียมบทเรียนมีความพร้อมครบเนื้อหาสาระเป็นอย่างดี  แต่ปัญหาที่พบก็คือ สื่อที่ครูนำมาใช้มีน้อยนักเรียนสัมผัสไม่ทั่วถึง ถ้ามีการจัดการเรียนการสอนที่ห้องคอมพิวเตอร์นักเรียนน่าจะมีการเรียนรู้ที่ดีกว่านี้ แต่เนื่องจากห้องคอมพิวเตอร์ของโรงเรียนมีน้อยจึงมีการหมุนเวียนการใช้ห้องร่วมกับชั้นเรียนอื่น 

 6.       การวัดผลและประเมินผลการเรียน

การวัดผลประเมินผล  ใช้วิธีวัดผลได้เหมาะสมกับเนื้อหา  มีการตรวจสอบ และปรับปรุง ผู้เรียนได้บ้างระหว่างสอน  แต่ยังไม่ทั่วถึง 

 การสะท้อนผล

                จากการสังเกตพฤติกรรมการจัดการเรียนรู้นายอิทธิพล บุญเดช ในครั้งนี้ 

ปฏิบัติกิจกรรมการเรียนการสอนอยู่ในระดับ  ดี  แต่พบข้อบกพร่องบางประการ  ข้าพเจ้าได้ชี้แนะ  ให้คำแนะนำเพื่อปรับปรุงการเรียนการสอนครั้งต่อไป  ดังนี้

1.       การเขียนแผนการจัดการเรียนรู้  มีการเตรียมการได้ดี  แต่ควรเพิ่มมาตรฐานการเรียนรู้

และตัวชี้วัด  จุดประสงค์การเรียนรู้ให้ถูกต้อง การลำดับขั้นตอนของการเขียนแผนการจัดการเรียนรู้ เพื่อเป็นการตรวจสอบมาตรฐานการเรียนรู้ไปในตัวด้วย

2.       การนำเข้าสู่บทเรียน  ควรเร้าความสนใจนักเรียนด้วยเพลงหรือเกมต่าง ๆ หรือภาพ

ขั้นสอนครูผู้สอน ควรนำส่วนประกอบของเครื่องคอมพิวเตอร์  อุปกรณ์อื่น ๆ มาใช้ประกอบการสอน

3.       ขณะให้นักเรียนแต่ละคนทำใบงาน  และนักเรียนที่เรียนได้ช้า  ครูผู้สอนควรเดิน

ตรวจสอบการปฏิบัติทักษะของนักเรียนอย่างจริงจัง  และเอาใจใส่เป็นกรณีพิเศษ การจัดการ

ชั้นเรียนครูผู้สอนควบคุมพฤติกรรมนักเรียนได้ดี นักเรียนส่วนใหญ่ตั้งใจเรียน   

Advertisement