พระสันตเถระ ตั้งสำนักอยู่ในป่าใหญ่แห่งหนึ่ง พระเถระมีลูกศิษย์อยู่ด้วยกัน ๓ รูป แต่ละรูปล้วนแต่มีปัญหาทั้งสิ้น

รูปหนึ่งเป็นคนโทสจริต มีนิสัยหนักไปในทางใจร้อนวู่วาม พูดผิดหูไม่ได้เป็นต้องมีเรื่องทุกที

รูปที่สอง เป็นพุทธิจริต มีนิสัยหนักไปในทางชอบคิดวิเคราะห์ วิจัย วิจารณ์ เชื่อมั่นในความรู้ของตนเอง ใครเถียงไม่ได้

รูปที่สาม เป็นคนวิตักกจริต มีนิสัยหนักไปในทางวิตกกังวล ฟุ้งซ่าน

พระเถระพยายามหาทางแก้นิสัยของศิษย์ทั้ง ๓
คนโทสจริต ก็พยายามสอนให้เจริญเมตตา สร้างความรักในบุคคลอื่นสัตว์อื่น

คนพุทธิจริต ก็พยายามสอนให้ทำตัวเป็นคนโง่ รับฟังความคิดเห็นของคนอื่นบ้าง

คนวิตักกจริต ก็พยายามสอนให้คิดแต่น้อย มีสติอยู่กับตัวให้มากทุกอิริยาบถที่เคลื่อนไหวให้มีสติกำหนดรู้

แต่แล้วก็ไร้ผล
คนโทสจริต เคยใจร้อนวู่วามอย่างไรก็ยังคงเป็นอยู่อย่างนั้น
คนพุทธิจริต เคยอวดรู้อย่างไรก็ยังคงเป็นอยู่อย่างนั้น
คนวิตักกจริต เคยฟุ้งซ่านอย่างไรก็คงเป็นอยู่อย่างนั้น

ในที่สุด พระเถระเลยตัดสินใจสอนรวมหมู่ คือพาลูกศิษย์ทั้ง ๓ รูป ไปเดินเล่น ขณะที่กำลังเดินเพลิน ๆ อยู่นั้น พระเถระก็ถามขึ้นว่า

"แผ่นดินมีค่าที่ตรงไหน ?"
"ตรงที่ใช้เป็นที่ปลูกสร้างบ้านเรือน" ลูกศิษย์รูปที่หนึ่งตอบก่อน
"แล้วเธอเล่า?" พระเถระหันมาถามลูกศิษย์รูปที่สอง
"ตรงที่ปั้นทำภาชนะของใช้" ลูกศิษย์รูปที่สองตอบ
"แล้วเธอเล่า ?" พระเถระชี้นิ้วถามลูกศิษย์คนที่สาม
"ตรงที่ซื้อขายกันได้" ลูกศิษย์รูปที่สามตอบ หลังจากครุ่นคิดอยู่ครู่หนึ่ง

"เธอทั้งสามตอบไม่ผิด แต่ยังไม่ถูกต้องแท้"

พระเถระยอมรับแบบมีข้อแม้ เมื่อเห็นว่าลูกศิษย์สงสัยพระเถระจึงกล่าวว่า
"ค่าของดินที่แท้อยู่ที่อดทน" พระเถระกล่าวต่อว่า

"เธอเคยเห็นไหม คนพากันทิ้งของสะอาดบ้าง ไม่สะอาดบ้างลงไปบนแผ่นดิน แต่แผ่นดินไม่เคยแสดงอาการอย่างใดเลย ยินร้ายก็ไม่มี ยินดีก็ไม่มี่ นี่แหละนับเป็นความอดทนของแผ่นดิน ผู้ใดก็ตามที่ไม่สามารถทำใจให้อดทนอย่างแผ่นดินได้ ผู้นั้นก็ยากจะบรรลุธรรมได้"

ศิษย์ทั้งสามได้ฟังพระเถระกล่าวเช่นนั้น ต่างพากันนิ่งอึ้ง แล้วพระเถระก็พาศิษย์ทั้งสามกลับสำนัก

นับแต่วันนั้นเป็นต้นมา ปัญหาต่าง ๆ ในสำนักเริ่มลดน้อยลง จนในที่สุดไม่มีเลยเพราะต่างรูปต่างบรรลุธรรม เนื่องจากทำใจได้อย่างแผ่นดินตามที่พระเถระสอน






ที่มา http://board.palungjit.com/
หนังสือนิทานปรัชญาพุทธ ชุด ผู้แสวงหา
ของ บรรจบ บรรณรุจิ หน้า ๗๖ -๗๙