บทคัดย่อ

ชื่อเรื่อง    : การติดตามผลการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี
                      ในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน
ผู้ศึกษา    : นิกร ศิลปวิทย์
ระยะเวลาในการวิจัย     : ปี พ.ศ. 2549 - 2550

การศึกษาเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ 4 ประการ คือ (1) เพื่อศึกษาความคิดเห็นของครูนักเรียน ผู้ปกครอง และคณะกรรมการสถานศึกษา เกี่ยวกับผลการประยุกต์ความรู้และทักษะ
ของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารีในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน (2) เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารีในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน (3) เพื่อศึกษาปัญหาและอุปสรรคของการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารีในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน และ (4) เพื่อศึกษาข้อเสนอแนะของครู นักเรียน ผู้ปกครองและคณะกรรมการสถานศึกษาในการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารีในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน
                    ผู้ศึกษาได้เลือกผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ เพื่อทำการสัมภาษณ์เจาะลึก (In - depth Interview) จำนวน 22 คน ได้ใช้เกณฑ์ในการคัดเลือก คือ กระจายให้ครอบคลุม ให้มีความหลากหลายของกลุ่มอาชีพ ความมีประสบการณ์ทางการศึกษาที่แตกต่างกันในแต่ละด้าน และความสามารถในการให้ข้อมูลด้านการศึกษา ซึ่งผู้ให้ข้อมูลทั้งหมดมีความเต็มใจและยินดีที่จะให้ข้อมูล ผลการศึกษา พบว่า
                    1) ความคิดเห็นเกี่ยวกับคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนที่เกิดขึ้นจากการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี
                         จากการตอบแบบสอบถาม พบว่า นักเรียนมีความคิดเห็นเกี่ยวกับการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารีในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน อยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาในแต่ละระดับชั้น พบว่า มีพัฒนาในการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารีในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนสูงขึ้นตามระดับชั้น โดยนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 มีพัฒนาการของการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี มากที่สุด รองลงมาคือ นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 และพัฒนาการน้อยที่สุด คือ นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 แสดงว่ากิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารีของโรงเรียนบ้านเขามะกา ส่งผลต่อการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน
                         จากการสัมภาษณ์ พบว่า คุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนที่เกิดขึ้น จากการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี นักเรียนในความรับผิดชอบ มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ครบทั้ง 9 ข้อ ประกอบด้วย 1) ความรับผิดชอบ 2) ความเสียสละ 3) ความขยันหมั่นเพียร 4) ความมีระเบียบวินัย 5) ความซื่อสัตย์สุจริต 6) ความประหยัด 7) ความมีเมตตากรุณา 8) ความอดทน และ 9) ความเป็นประชาธิปไตย และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ที่เกิดขึ้นกับนักเรียนที่เห็นได้อย่างเด่นชัดที่สอดคล้องกัน 3 อันดับแรก คือ
1) ความรับผิดชอบ 2) ความมีระเบียบวินัย และ 3) ความขยันหมั่นเพียร
                  2) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารีในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน คือปัจจัยด้านนโยบายของโรงเรียน ผู้บริหารและการบริหารงาน ความสัมพันธ์ระหว่างครู นักเรียน และชุมชน ความมีชื่อเสียงของโรงเรียน ศักยภาพของโรงเรียน (ยกเว้นงบประมาณ) และความพร้อมของชุมชนด้านการเข้าร่วมกิจกรรมและการให้การสนับสนุนงบประมาณ
                  3) ปัญหาและอุปสรรคของการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารีในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน คือ (1) ด้านการเรียนการสอนกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี มีดังนี้ การเพิ่มกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนของกิจกรรมยุวกาชาด อาจทำให้เป้าหมายของโรงเรียนเปลี่ยนแปลง ภาระงานครูเพิ่มจากการเพิ่มกิจกรรมยุวกาชาด กิจกรรมภาคปฏิบัติน้อยเกินไป ระยะเวลาในการเข้าค่ายน้อย และการเข้าค่ายแยกเป็นระดับทำให้ครูน้อยลง/เหนื่อยมากขึ้น (2) ด้านการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน มีดังนี้ การเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม/โครงสร้างสังคม/และเทคโนโลยี ประเพณี/วัฒนธรรม ผู้ปกครองไม่ดูแลเอาใจใส่นักเรียนนักเรียนไม่เชื่อฟังและออกนอกกรอบ (3) ด้านการเป็นแบบอย่าง มีดังนี้ ขาดการประชาสัมพันธ์และเผยแพร่ การแต่งเครื่องแบบลูกเสือ-เนตรนารีมีค่าใช้จ่ายสูง และสัมพันธภาพระหว่างเพื่อนนักเรียนลดลง
                  4) ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการประยุกต์ความรู้และทักษะของกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี ในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน คือ (1) ด้านการเรียนการสอนกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี มีดังนี้ การเพิ่มกิจกรรมด้านปฏิบัติให้มากขึ้น การเพิ่มความรู้เรื่อง
การปฐมพยาบาล โรงเรียนเป็นศูนย์การเรียน/แหล่งเรียนรู้ การเพิ่มระยะเวลาในการเข้าค่าย การเข้าค่ายจัดรวมกัน และ การเข้ามามีส่วนร่วมของนักเรียนในการสวนสนามเพิ่มขึ้น
(2) ด้านการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียน มีดังนี้ การพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์และความประพฤติให้ดียิ่งขึ้น การเพิ่มและเน้นคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านความกตัญญู (3) ด้านการเป็นแบบอย่าง มีดังนี้ การเป็นแบบอย่างที่ดีตลอดไปและพัฒนาให้มากยิ่งขึ้น เพิ่มแบบอย่างด้านการเรียนการสอน การประชาสัมพันธ์เผยแพร่การเป็นแบบอย่าง และส่งเสริม/สนับสนุน/เสริมแรง กลุ่มผู้เป็นแบบอย่าง