จงทำกับเพื่อนมนุษย์โดยคิดว่า...

เขาเป็นเพื่อน เกิด แก่ เจ็บ ตาย ของเรา.
เขาเป็นเพื่อน เวียนว่ายอยู่ในวัฏฏสงสารด้วยกันกับเรา.
เขาก็ตกอยู่ใต้อำนาจกิเลสเหมือนเรา ย่อมพลั้งเผลอไปบ้าง.
เขาก็มี ราคะ โทสะ โมหะ ไม่น้อยไปกว่าเรา.
เขาย่อมพลั้งเผลอบางคราว เหมือนเรา.
เขาก็ไม่รู้ว่าเกิดมาทำไมเหมือนเรา ไม่รู้จักนิพพานเหมือนเรา.
เขาโง่ในบางอย่าง เหมือนที่เราเคยโง่.
เขาก็ตามใจตัวเองในบางอย่าง เหมือนที่เราเคยกระทำ.
เขาก็อยากดี เหมือนเราที่อยาก ดี-เด่น-ดัง.
เขาก็มักจะกอบโกยและเอาเปรียบ เมื่อมีโอกาสเหมือนเรา.
เขามีสิทธิที่จะ บ้าดี เมาดี หลงดี จมดี เหมือนเรา.
เขาเป็นคนธรรมดา ที่ยึดมั่นถือมั่นอะไรต่างๆ เหมือนเรา.
เขาไม่มีหน้าที่ ที่จะเป็นทุกข์ หรือตายแทนเรา.
เขาเป็นเพื่อนร่วมชาติ ร่วมศาสนากะเรา.
เขาก็ทำอะไร ด้วยความคิดชั่วแล่น และผลุนผลันเหมือนเรา.
เขามีหน้าที่รับผิดชอบต่อครอบครัวของเขา มิใช่ของเรา.
เขามีสิทธิที่จะมีรสนิยม ตามพอใจของเขา.
เขามีสิทธิที่จะเลือก (แม้ศาสนา) ตามพอใจของเขา.
เขามีสิทธิที่จะใช้สมบัติสาธารณะ เท่ากันกับเรา.
เขามีสิทธิที่จะเป็นโรคประสาท หรือเป็นบ้า เท่ากับเรา.
เขามีสิทธิที่จะขอความช่วยเหลือ เห็นอกเห็นใจจากเรา.
เขามีสิทธิที่จะได้รับอภัย จากเรา ตามควรแก่กรณี.
เขามีสิทธิที่จะเป็นสังคมนิยม หรือเสรีนิยม ตามใจเขา.
เขามีสิทธิที่จะเห็นแก่ตัว ก่อนเห็นแก่ผู้อื่น.
เขามีสิทธิแห่งมนุษยชน เท่ากันกับเรา สำหรับจะอยู่ในโลก.
ถ้าเราคิดกันอย่างนี้ จะไม่มีการขัดแย้งใดๆ เกิดขึ้น.

พุทธทาส อินทปญฺโญ สวนโมกขพลาราม ไชยา
22 เมษายน 2531

คัดลอกจาก “วารสารกัลยาโณ”
ปีที่ 1 ฉบับที่ 1 เดือนมีนาคม – เมษายน – พฤษภาคม พ.ศ.2552