ภัททิรา ชำกรม : การพัฒนากระบวนการดำเนินงานนิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยง (Coaching and mentoring) ของโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย เทศบาลนครขอนแก่น
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อพัฒนากระบวนการดำเนินงานนิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยง (Coaching and mentoring) ของโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย เทศบาลนครขอนแก่นและ 2) เพื่อประเมินผลการดำเนินงานตามกระบวนการนิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยง (Coaching and mentoring) ของโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย เทศบาลนครขอนแก่น โดยผู้วิจัยดำเนินการวิจัยเชิงปฏิบัติการ ซึ่งมีขั้นตอนดำเนินการวิจัย 4 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษาทฤษฎี แนวคิด เอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง (Document analysis) โดยใช้เครื่องมือการวิจัย คือ แบบบันทึกการวิเคราะห์เอกสาร ระยะที่ 2 พัฒนากระบวนการดำเนินงานนิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยง (Coaching and Mentoring) ของโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย เทศบาลนครขอนแก่น มี 4 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1กำหนดกลุ่มประชากรการวิจัย คือ ผู้บริหารและครูผู้สอน จำนวน 41 คน ขั้นตอนที่ 2 สร้างเครื่องมือวิจัยและทดลองใช้เครื่องมือกับโรงเรียนอื่นในสังกัดเทศบาลนครขอนแก่น 1 โรงเรียน ขั้นตอนที่ 3 เก็บรวบรวมข้อมูลการวิจัย จากปฏิทินการดำเนินงานวิจัยตั้งแต่เดือนเมษายนถึงเดือนกันยายน 2560 และ ขั้นตอนที่ 4 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลการวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ ระยะที่ 3 ดำเนินงานนิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยงตามกระบวนการที่พัฒนาเรียบร้อยแล้ว นำมาใช้จัดทำแผนดำเนินการ (Action plan) โดยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมในการดำเนินงานนิเทศภายในของผู้บริหารและครูผู้สอน จำนวน 41 คน ตลอดภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 และระยะที่ 4 ประเมินผลกระบวนการดำเนินงานนิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยง (Coaching and Mentoring) ของโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย เทศบาลนครขอนแก่น ตามขั้นตอนการประเมินเชิงระบบ 3 ส่วน คือ ส่วนปัจจัย ส่วนกระบวนการ และส่วนผลผลิต จากผู้บริหารและครูผู้สอนในโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย เทศบาลนครขอนแก่น จำนวน 41 คน ผลการวิจัยพบว่า
1. กระบวนการดำเนินงานนิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยง (Coaching and mentoring) ของโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย เทศบาลนครขอนแก่น มีลักษณะสำคัญ 4 ด้าน ประกอบด้วย 1) ด้านภาวะผู้นำ (Leadership: L) 2) ด้านแผนงาน (Plan: P) 3) ด้านปฏิบัติการ (Operate: O) และ 4) ด้านสรุปผล (Conclude: C)
2. กระบวนการดำเนินงานนิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยง (Coaching and mentoring) มีการดำเนินงานในแต่ละด้านเป็นขั้นตอนตามลำดับ ดังนี้ 1) ด้านภาวะผู้นำ (Leadership: L) เป็นขั้นตอนการสร้างภาวะผู้นำ ต้องรับรู้/เรียนรู้ร่วมกัน ประกอบด้วย ผู้บริหาร และครูผู้สอน เป็นพี่เลี้ยง/โค้ช ทำหน้าที่ให้คำแนะนำและสอนงาน โดย (1) กำหนดรูปแบบการนิเทศภายใน (แบบระบบพี่เลี้ยง/โค้ช) (2) กำหนดการฝึกอบรมให้บุคลากรมีความรู้และเข้าใจระบบพี่เลี้ยง/โค้ช และ (3) กำหนดบุคลากรทำหน้าที่นิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยง/โค้ช 2) ด้านแผนงาน (Plan: P) เป็นขั้นตอนการสร้างแผนงาน ต้องเข้าใจสภาพการจัดการศึกษา ประกอบด้วย แนวทางปฏิบัติ/ขั้นตอนปฏิบัติที่กำหนดไว้ รวมถึงข้อตกลงปฏิบัติ ให้เข้าใจเป้าหมายระหว่างพี่เลี้ยง/โค้ชกับครูผู้สอน โดย (1) กำหนดแนวทางปฏิบัติจากแผนยุทธศาสตร์ของโรงเรียน (2) กำหนดโครงการ/กิจกรรม ให้ทุกคนมีส่วนร่วมดำเนินงาน และ (3) กำหนดการทำบันทึกข้อตกลงการดำเนินงานนิเทศภายใน 3) ด้านปฏิบัติการ (Operate: O) เป็นขั้นตอนปฏิบัติการ ต้องดำเนินงานอย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง ประกอบด้วย ขั้นตอปฏิบัติงานอย่างต่อเนื่อง/บันทึกผลข้อมูลในการวิเคราะห์ โดย (1) ปฏิบัติจากแผนงานที่กำหนดไว้ และ (2) บันทึกผลการปฏิบัติในสมุดบันทึกไว้เป็นหลักฐาน และ 4) ด้านสรุปผล (Conclude: C) เป็นขั้นตอนสรุปผล ต้องวิเคราะห์เพื่อปรับปรุงพัฒนาและนำเสนอ ประกอบด้วย การสะท้อนผลการปฏิบัติจากข้อมูลที่บันทึกไว้/การวิเคราะห์ปรับปรุงพัฒนานำเสนอผลงาน
3. กระบวนการดำเนินงานนิเทศภายในแบบระบบพี่เลี้ยง (Coaching and mentoring) มีผลการประเมินด้านปัจจัย ด้านกระบวนการ และด้านผลผลิต จากการใช้แบบประเมินค่า 4 ระดับ คือ ระดับ 4 ดีเยี่ยม ระดับ 3 ดี ระดับ 2 พอใช้ ระดับ 1 ปรับปรุง ในภาพรวมอยู่ในระดับ ดีเยี่ยม มีค่าเฉลี่ย 3.60